Vega - astronotki

Astronomowie odkryli przekonujące dowody na to, że pobliski biały karzeł jest w rzeczywistości pozostałością po połączeniu dwóch gwiazd – to rzadkie odkrycie zostało ujawnione dzięki obserwacjom węgla w gorącej atmosferze gwiazdy w ultrafiolecie. Ilustracja połączenia białego karła z podolbrzymem (rozmiary nie są w skali), które mogło mieć miejsce w przeszłości. Źródło: Snehalata Sahu/University of Warwick Białe karły to gęste jądra pozostające po wyczerpaniu paliwa i zapadnięciu się gwiazdy. Są to gwiazdy wielkości Ziemi, których masa wynosi zazwyczaj połowę masy Słońca, zbudowane z jąder węglowo-tlenowych z powierzchniowymi warstwami helu i wodoru. Chociaż białe karły są powszechne we Wszechświecie, te o wyjątkowo dużej masie (większej niż masa Słońca) są rzadkie i tajemnicze. W artykule opublikowanym 6 sierpnia 2025 roku w czasopiśmie Nature Astronomy astronomowie z Uniwersytetu w Warwick przedstawiają wyniki swoich badań znanego białego karła o dużej masie, oddalonego o 130 lat ...

Zespół naukowców poczynił znaczące postępy w zrozumieniu ultra długookresowych nieregularnych radioźródeł, tajemniczej klasy obiektów astrofizycznych. Dolina śmierci dziwnych pulsarów karłowatych na wykresie pole magnetyczne-okres. Źródło: ZHOU Xia Naukowcy zasugerowali, że te enigmatyczne źródła mogą być dziwnymi pulsarami karłowatymi, czyli wirującymi, zwartymi obiektami. Wyniki badań opublikowano w The Astrophysical Journal. Okresy rotacji ultra długookresowych nieregularnych radioźródeł (ULPT) sięgają tysięcy sekund, znacznie przekraczając zakres milisekund do dziesiątek sekund w przypadku konwencjonalnych pulsarów radiowych . Zgodnie ze standardową teorią pulsarów , takie niezwykle wolno rotujące obiekty powinny znajdować się poniżej linii śmierci  pulsara radiowego, co oznacza, że ich energia rotacji jest niewystarczająca do zasilania emisji radiowej. Jednak niedawno odkryte źródła, takie jak GLEAM-X J1627-52 i GPM J1839-10 , wykazują okresową aktywność radiową, co stanowi...

Najnowsze badania dostarczyły przekonujących dowodów na to, że zderzenie dwóch obłoków zapoczątkowało aktywny proces formowania się gwizd w obłoku molekularnym Drogi Mlecznej. Rozkład dwóch zderzających się obłoków molekularnych (kolor niebieski i czerwony oznaczają odpowiednio obłoki przesunięte ku niebieskiemu i czerwieni) oraz aktywność gwiazdotwórcza. Źródło: XAO Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics. Wykorzystując dane obserwacyjne z 26-metrowego radioteleskopu NanShan i 13,7-metrowego teleskopu Delingha, działającego na falach milimetrowych w Obserwatorium Purple Mountain , naukowcy zbadali dynamikę i warunki formowania się gwiazd w tym złożonym środowisku molekularnym. Ich wyniki dostarczają nowych dowodów obserwacyjnych na poparcie teorii, że zderzenia obłoków są kluczowym czynnikiem inicjującym powstawanie masywnych gwiazd. Powstawanie gwiazd jest jednym z kluczowych procesów w ewolucji galaktyk i ośrodków międzygwiazdowych , a zderzenia międz...

Zespół naukowców odkrył, że znaczna liczba gwiazd podobnych do Słońca powstaje z osią obrotu nachyloną względem dysków protoplanetarnych. Wizja artystyczna młodej gwiazdy otoczonej dyskiem protoplanetarnym, z elementami dostarczonymi przez Teleskop Hubble’a NASA Wszystkie młode gwiazdy mają takie dyski protoplanetarne , ale niewiele wiemy o ich orientacji względem osi obrotu gwiazd macierzystych  – powiedział Brendan Bowler, profesor fizyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara, który bada powstawanie i ewolucję planet poprzez ich orbity i atmosfery oraz jest głównym autorem artykułu opublikowanego w czasopiśmie Nature. Wyjaśnił, że w oparciu o ogólne ustawienie osi obrotu naszego Słońca w jednej linii z osiami obrotu planet w Układzie Słonecznym , założono, że gwiazdy i ich dyski protoplanetarne powstają i wirują w jednej linii lub bardzo blisko niej. Ta praca podważa te wielowiekowe założenia  – powiedział Bowler. Od czasu odkrycia egzoplanet , czyli planet krążąc...

Międzynarodowy zespół astronomów zidentyfikował najodleglejszą czarną dziurę, jaką kiedykolwiek potwierdzono. Wizja artystyczna galaktyki CAPERS-LRD-z9, w której znajduje się najwcześniejsza potwierdzona czarna dziura. Uważa się, że supermasywna czarna dziura w jej centrum jest otoczona grubą chmurą gazu, nadającą galaktyce charakterystyczny czerwony kolor. Źródło: Erik Zumalt, The University of Texas at Austin Międzynarodowy zespół astronomów, kierowany przez Cosmic Frontier Center Uniwersytetu Teksańskiego w Austin, zidentyfikował najodleglejszą czarną dziurę, jaką kiedykolwiek potwierdzono. Ona i jej macierzysta galaktyka , nazwana CAPERS-LRD-z9 , są obecne 500 milionów lat po Wielkim Wybuchu . To oznacza, że powstały one 13,3 miliarda lat temu, kiedy nasz Wszechświat miał zaledwie 3% swojego obecnego wieku. To daje wyjątkową okazję do zbadania struktury i ewolucji tego tajemniczego okresu. Jeśli chodzi o poszukiwanie czarnych dziur, to jest to praktycznie najdalszy punkt, jaki moż...

Obserwacje ALMA i JWST ujawniają nieoczekiwane szczegóły szybkiego wzrostu w słabej, nowo powstałej galaktyce przypominającej winogrono, podobnej do galaktyki we wczesnym Wszechświecie po Wielkim Wybuchu. Artystyczna wizja galaktyki „Kosmiczne Winogrona”, złożonej z co najmniej 15 masywnych skupisk gwiazd, znacznie więcej niż przewidują obecne modele teoretyczne, które mogłyby istnieć w jednym wirującym dysku w tak wczesnym okresie. Źródło: NSF/AUI/NSF NRAO/B.Saxton Wykorzystując obserwacje z Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) i Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) , wzmocnione soczewkowaniem grawitacyjnym , zespół odkrył pierwotną galaktykę , która powstała zaledwie 930 milionów lat po Wielkim Wybuchu (z=6,072), złożoną z co najmniej 15 gęstych skupisk gwiazdotwórczych osadzonych w wirującym dysku niczym Kosmiczne Winogrono . Skupiska te, o rozmiarach od 10 do 60 parseków , dominują w 70% promieniowania ultrafioletowego galaktyki, zmieniając nasze rozumienie fo...

Podobne rozbłyski wykryte w odstępie dwóch lat sugerują, że gwiazdy mogą przetrwać rozerwanie przez czarne dziury. Wykonana przez SI wizja przedstawiająca gwiazdę, która przeżyła spotkanie z supermasywną czarną dziurą Naukowcy z Uniwersytetu w Tel Awiwie (TAU) wraz z międzynarodowym zespołem naukowców zidentyfikowali prawdopodobnie pierwszy potwierdzony przypadek gwiazdy, która przetrwała spotkanie z supermasywną czarną dziurą i powróciła. Odkrycie opiera się na nowo zaobserwowanym rozbłysku, który bardzo przypomina AT 2022dbl, inny rozbłysk zarejestrowany w tym samym miejscu około dwa lata wcześniej, co sugeruje, że oba zostały spowodowane przez tę samą gwiazdę, która dwukrotnie przeleciała w pobliżu czarnej dziury. Według zespołu badawczego odkrycie to podważa dotychczasowe założenia dotyczące losu gwiazd, które zbliżają się zbytnio do czarnych dziur, i może zmienić sposób, w jaki astronomowie interpretują te rzadkie i potężna zjawiska. Badanie przeprowadziła dr Lydia Makrygianni, p...

Teleskop Hubble’a uchwycił fascynujący obraz galaktyki spiralnej NGC 1309, bogatej w młode gwiazdy i unikalne eksplozje supernowych, które pomagają naukowcom lepiej zrozumieć ewolucję gwiazd i Wszechświata. Galaktyka spiralna NGC 1309 widziana z przodu. Źródło: ESA/Hubble & NASA, L. Galbany, S. Jha, K. Noll, A. Riess Bogata w szczegóły galaktyka spiralna NGC 1309 lśni na tym zdjęciu wykonanym przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a . NGC 1309 znajduje się w odległości około 100 milionów lat świetlnych w konstelacji Erydanu . To zachwycające zdjęcie z Hubble’a obejmuje niebieskawe gwiazdy NGC 1309, ciemnobrązowe obłoki gazu i perłowo-białe jądro, a także setki odległych galaktyk w tle. Prawie każda plamka, smuga i plama światła na tym zdjęciu to osobna galaktyka, z których niektóre świecą przez mniej gęste obszary samej NGC 1309. Jedynym wyjątkiem w tym pozagalaktycznym zestawie jest gwiazda w górnej części kadru, rozpoznawalna po kolcach dyfrakcyjnych. Gwiazda ta jest naszym sąsiadem,...

Tajemnicza kosmiczna eksplozja została powiązana z potężną eksplozją gwiazdową. Oznaczona pomarańczową strzałką niebieska kropka to szybkie rentgenowskie zjawisko przejściowe EP 250108a oraz supernowa, która nastąpiła po nim. Źródło: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA Międzynarodowy zespół astrofizyków pod kierownictwem Uniwersytetu Northwestern i Uniwersytetu Leicester w Anglii odkrył możliwe źródło szybkich rentgenowskich zjawisk przejściowych (FXT) – tajemniczych, ulotnych rozbłysków promieniowania rentgenowskiego , które od dawna stanowiły zagadkę dla astronomów. Korzystając z połączenia teleskopów rozmieszczonych na całym świecie i w przestrzeni kosmicznej, zespół badał najbliższe FXT związane z wybuchową śmiercią masywnej gwiazdy, czyli supernową , jakie kiedykolwiek zaobserwowano. Naukowcy odkryli, że FXT powstało w wyniku wyrzucenia strumienia cząstek o wysokiej energii uwięzionych wewnątrz supernowej. Kiedy strumienie przebijają się przez warstwy masywnej gwia...

Nowe badania wykazały, że gigantyczne swobodnie dryfujące planety mają potencjał do tworzenia własnych miniaturowych układów planetarnych bez konieczności posiadania gwiazdy. Wygenerowany przez sztuczną inteligencję obraz młodego, swobodnie unoszącego się obiektu o masie planetarnej otoczonego dyskiem pyłowym W opublikowanych 31 lipca 2025 roku wynikach badań opartych na obserwacjach Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) naukowcy zbadali młode, odizolowane obiekty o masie 5-10 razy większej od masy Jowisza. Obiekty te mają właściwości porównywalne do planet olbrzymich, ale w przeciwieństwie do nich nie krążą wokół gwiazdy, lecz swobodnie dryfują w przestrzeni kosmicznej. Swobodnie dryfujące planety są trudne do zaobserwowania, ponieważ są bardzo słabo widoczne i emitują głównie promieniowanie podczerwone. A jednak to właśnie one są kluczem do odpowiedzi na ważne pytania w astrofizyce. Obecnie badania sugerują, że są to obiekty o najmniejszej masie, które powstały podobnie jak gw...

Stuletnia hipoteza, że Betelgeza ma bardzo bliską gwiazdę towarzyszącą, została potwierdzona przez zespół astrofizyków. Zdjęcie konstelacji Oriona pokazujące położenie Betelgezy i jej nowo odkrytej gwiazdy towarzyszącej. Źródło: NOIRLab/Eckhard Slawik Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie Astrophysical Journal Letters. Wahania jasności i mierzonej prędkości Betelgezy , najbliższego Ziemi czerwonego nadolbrzyma , od dawna dostarczały wskazówek, że może ona mieć partnera, ale intensywny blask większej gwiazdy sprawiał, że bezpośrednia obserwacja słabszych sąsiadów była prawie niemożliwa. Dwa niedawne badania przeprowadzone przez inne zespoły astronomów ponownie rozbudziły hipotezę o istnieniu gwiazdy towarzyszącej, wykorzystując ponad 100 lat obserwacji Betelgezy do przewidywania położenia i jasności tej gwiazdy. Gdyby mniejsza gwiazda rzeczywiście istniała, prognozy dotyczące jej położenia sugerowały, że naukowcy mieliby zaledwie kilka miesięcy na obserwację tej gwiazdy towar...

W przeciwieństwie do stale aktywnych galaktyk, czarne dziury zazwyczaj pozostają w stanie uśpienia i ujawniają swoją obecność tylko wtedy, gdy zdarzy się im pochłonąć napotkaną gwiazdę. Wizja artystyczna Teleskopu Webba rejestrującego efekt pochłonięcia gwiazdy przez czarną dziurę w zapylonej galaktyce. Źródło: NRAO/AUI/NSF/NASA W przeciwieństwie do aktywnych galaktyk , które nieustannie przyciągają otaczającą je materię, czarne dziury pozostają w stanie uśpienia, budząc się na krótko, aby pochłonąć przelatującą w ich pobliżu gwiazdę. Astronomowie z MIT, Uniwersytetu Columbia i innych instytucji wykorzystali Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba , aby zajrzeć przez pył pobliskich galaktyk i przyjrzeć się skutkom gwiezdnej uczty czarnej dziury. W artykule opublikowanym 24 lipca 2025 roku w Astrophysical Journal Letters naukowcy donoszą, że po raz pierwszy Teleskop Webba zaobserwował kilka zjawisk rozerwania pływowego – przypadków, w których centralna czarna dziura galaktyki przyciąga pobl...