Vega - astronotki

Kosmiczny Świt to moment, gdy powstały pierwsze gwiazdy i galaktyki, rozświetlając Wszechświat. Jednak ich bezpośrednia obserwacja jest dziś niemożliwa, co stanowi duże wyzwanie dla astronomów. Na zdjęciu widać głębokie pole galaktyk, w którym znajdują się tysiące galaktyk o różnych kształtach i rozmiarach. Źródło: ESA/Webb, NASA, ESA, CSA Teraz międzynarodowa grupa astronomów pod przewodnictwem Uniwersytetu w Cambridge wykazała, że będziemy w stanie dowiedzieć się o masach najwcześniejszych gwiazd, badając specyficzny sygnał radiowy – wytworzony przez atomy wodoru wypełniające luki między obszarami formowania się gwiazd – który powstał zaledwie sto milionów lat po Wielkim Wybuchu . Badając, w jaki sposób pierwsze gwiazdy i ich pozostałości wpłynęły na ten sygnał, zwany sygnałem o długości fali 21 centymetrów , naukowcy wykazali, że przyszłe radioteleskopy pomogą nam zrozumieć bardzo wczesny Wszechświat i to, jak przekształcił się on z niemal jednorodnej masy głównie wodoru w niesamowi...

Zespół naukowców wykonał nowe pomiary magnetyczne β Hydri, gwiazdy analogicznej do przyszłego Słońca, aby ujawnić zaskakującą aktywność. Zdjęcie Słońca, zaobserwowane w ultrafiolecie przez Kosmiczny Teleskop Słoneczny SDO (NASA) w październiku 2014 r., na którym widać kilka łuków koronalnych. Źródło: NASA/SDO i zespół naukowy AIA Międzynarodowy zespół pod kierownictwem Ângeli Santos z Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço (IA) przeprowadził pierwszy pomiar pola magnetycznego β Hydri , pobliskiej starzejącej się gwiazdy typu podolbrzyma , będącej odpowiednikiem Słońca. Wyniki, opublikowane 20 czerwca 2025 roku w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics, ujawniły niespodziewanie silne hamowanie magnetyczne, co potwierdza koncepcję odrodzonego dynama  w gwiazdach tego typu. Ângela Santos, główna autorka artykułu, powiedziała: W ostatnich latach odkryliśmy, że ewolucja aktywności magnetycznej gwiazd jest znacznie bardziej złożona niż wcześniej sądzono. Badanie gwiazd podobnyc...

Astronomowie korzystający z JWST uzyskali przekonujące dowody na istnienie planety o masie zbliżonej do Saturna krążącej wokół młodej pobliskiej gwiazdy. Na tym zdjęciu łączącym dane naziemne z Bardzo Dużego Teleskopu (VLT) ESO i dane z instrumentu MIRI (Mid-Infrared Instrument) Webba, światło gwiazdy TWA 7 zostało odjęte. Lokalizacja gwiazdy jest oznaczona okręgiem i symbolem gwiazdy w centrum zdjęcia. Kolor niebieski reprezentuje dane z instrumentu SPHERE VLT, który pokazuje lokalizację dysku otaczającego gwiazdę macierzystą. Dane MIRI są pokazane na pomarańczowo. Jasna pomarańczowa plama w prawym górnym rogu gwiazdy to źródło zidentyfikowane jako TWA 7 b, w dysku szczątków. Bardziej odległa pomarańczowa plama widoczna po lewej stronie zdjęcia to niezwiązana gwiazda tła. Źródło: NASA, ESA, CSA, Anne-Marie Lagrange (CNRS, UGA), Mahdi Zamani (ESA/Webb) Jeżeli to odkrycie zostanie potwierdzone, będzie to pierwsze bezpośrednie odkrycie egzoplanety na obrazie z Teleskopu Webba , a także ...

Zespół astronomów odkrył, że galaktyki dyskowe najpierw tworzą gruby dysk gwiazdowy, a następnie – w zależności od masy galaktyki – wykształcają cieńszy dysk gwiazdowy nawet już 8 miliardów lat temu. Przykład dysków galaktycznych widzianych z boku. Źródło: NASA, ESA, CSA, STScI, Takafumi Tsukui (ANU) Współczesne galaktyki dyskowe często składają się z grubego, wypełnionego gwiazdami dysku zewnętrznego i cienkiego dysku gwiazd . Na przykład, gruby dysk naszej własnej Galaktyki Drogi Mlecznej ma około 3000 lat świetlnych wysokości, a jej cienki dysk ma około 1000 lat świetlnych. Jak i dlaczego powstaje ta podwójna struktura dysku? Analizując dane z wielu programów obserwacyjnych prowadzonych przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba , zespół astronomów jest coraz bliżej odpowiedzi na to pytanie, a także zrozumienia pochodzenia galaktyk dyskowych w ogóle. Zespół starannie zidentyfikował, wizualnie zweryfikował i przeanalizował statystyczną próbkę 111 galaktyk dyskowych widocznych z krawędz...

Astronomowie wykryli olbrzymią chmurę wysokoenergetycznych cząstek w odległości 10 miliardów lat świetlnych od Ziemi. Ten niezwykły obraz ukazuje odległą gromadę galaktyk tętniącą energią: galaktyki świecą w świetle widzialnym (białym), upiorne czerwone chmury odsłaniają nowo odkryte mini-halo radiowe — najodleglejsze, jakie kiedykolwiek wykryto — a niebieskie smugi wskazują na gorący gaz świecący w promieniach rentgenowskich. Źródło: Promieniowanie X: NASA/CXC/SAO; Optyczne: NASA/ESA/STScI; Radiowe: ASTRON/LOFAR; Obróbka zdjęcia: NASA/CXC/SAO/N. Wolk Astronomowie odkryli ogromny obłok energetycznych cząstek otaczających jedną z najodleglejszych gromad galaktyk , jakie kiedykolwiek zaobserwowano, rzucając nowe światło na ewolucję gromad galaktyk we wczesnym Wszechświecie. Naukowcy pod kierownictwem Julie Hlavacek-Lerrondo z Uniwersytetu w Montrealu, twierdzą, że ich odkrycie pokazuje, że całe gromady galaktyk, jedne z największych struktur we Wszechświecie, były zanurzone w wysokoenerg...

Analiza mikrofalowego promieniowania tła pogłębia nasze zrozumienie Wszechświata. Teleskop Bieguna Południowego. Źródło: Kevin Zagorski Najwcześniejsze światło we Wszechświecie podróżowało przez przestrzeń kosmiczną tuż po Wielkim Wybuchu . Znane jako mikrofalowe promieniowanie tła (CMB) , jest niezauważalne dla ludzkiego oka. Jeśli jednak naukowcom uda się je uchwycić za pomocą jednych z najczulszych detektorów, jakie kiedykolwiek stworzono, może ono powiedzieć nam o tym, jak nasz Wszechświat formował się i ewoluował w czasie. Naukowcy opublikowali wyniki bezprecedensowo czułych pomiarów CMB z dwóch lat obserwacji przy użyciu zmodernizowanej kamery na South Pole Telescope (SPT) . Teleskop został zaprojektowany specjalnie do mapowania bardzo słabego światła z CMB. Wyniki, opublikowane 25 czerwca, są imponujące – precyzja drobnych szczegółów mikrofalowego promieniowania tła przewyższa wszystkie wcześniejsze pomiary, nawet te wykonane z kosmosu. W połączeniu z danymi z innych naziemnych...

Astronomowie odkryli, że wiatry gwiazdowe pomagają ziarnom pyłu przekształcić się w kamyczki budujące planety, dając nowy wgląd w pochodzenie planet skalistych. Duże ziarna pyłu obserwowane wokół wypływów młodego układu podwójnego protogwiazd L1551 IRS 5. Źródło: B. Saxton U.S. National Science Foundation/NSF National Radio Astronomy Observatory Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) odkrył kluczowy element układanki dotyczącej tego, jak skaliste planety , takie jak Ziemia, tworzą się wokół młodych gwiazd. Przez dziesięciolecia naukowcy zmagają się z wyjaśnieniem, w jaki sposób ziarna pyłu w dyskach wokół nowo narodzonych gwiazd rosną z maleńkich ziaren pyłu do kamyków  budujących planety, nie wpadając ani nie rozbijając się na gwiazdach w wyniku kolizji – wyzwanie znane jako bariera wielkości metra . Zespół ponad 50 astronomów i chemików z wiodących światowych instytutów naukowych wykorzystał ALMA do tego dużego programu badawczego, znanego jako Fifty AU Study of the...

Astronomowie zbadali masywne, gęste fabryki gwiazd niepodobne do żadnych znalezionych w Drodze Mlecznej, w dużej liczbie galaktyk w lokalnym Wszechświecie. Wizja artystyczna pokazująca etap przewidywanego połączenia naszej galaktyki Drogi Mlecznej z sąsiednią galaktyką Andromedy, które będzie się rozwijać przez następne kilka miliardów lat. Źródło: NASA; ESA; Z. Levay and R. van der Marel, STScI; T. Hallas; oraz A. Mellinger Odkrycia te zapewniają rzadki wgląd w procesy kształtujące galaktyki w bardzo wczesnym Wszechświecie i prawdopodobnie Drogę Mleczną za kilka milionów lat. Według Seana Lindena, pracownika naukowego Obserwatorium Stewarda Uniwersytetu Arizony, te galaktyki, znane jako galaktyki jasne w podczerwieni (LIRG) i galaktyki skrajnie jasne w podczerwieni (ULIRG), są stosunkowo rzadkie w lokalnym Wszechświecie, a tylko 202 znanych jest w odległości 400 mega parseków (1,3 miliarda lat świetlnych ) od Ziemi. Galaktyki LIRG i ULIRG różnią się od galaktyk spiralnych , takich...

Astronomowie dokonali zaskakującego odkrycia nowego typu kosmicznego zjawiska. Zdjęcie nieba ukazujące region wokół ASKAP J1832-0911, tajemniczego nowo odkrytego obiektu. Źródło: Chandra/MeerKAT/Spitzer. Dzięki uprzejmości Ziteng [Andy] Wang, ICRAR Tajemniczy obiekt emituje impulsy fal radiowych i promieniowania rentgenowskiego. Po raz pierwszy obiekt z tej niedawno odkrytej klasy został wykryty w promieniowaniu rentgenowskim. Astronomowie mają nadzieję, że odkrycie, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Nature, zapewni wgląd w źródła podobnych tajemniczych sygnałów obserwowanych na niebie. Dla profesora University of Wisconsin-Milwaukee (UWM) Davida Kaplana i zespołów badawczych biorących udział w projekcie, ten konkretny obiekt nie przypominał niczego, co widzieli wcześniej. Okazało się, że źródło jest bardzo jasne – od 10 do 100 razy jaśniejsze niż większość tego typu źródeł, mimo że znajduje się bardzo daleko  – powiedział Kaplan. Kaplan i Akash Anumarlapudi, który właśnie...

Nowo odkryta gromada 11 kwazarów pobiła dotychczasowy rekord pięciu kwazarów. Kwazary te, zamiast być związane z gęstą grupą galaktyk, znajdują się na granicy dwóch grup. Najgęstsze skupisko supermasywnych czarnych dziur zidentyfikowane we Wszechświecie. Obraz tła został wykonany przez Hyper Suprime-Cam na teleskopie Subaru. Czerwone i niebieskie cienie przedstawiają odpowiednio gęstość supermasywnych czarnych dziur (kwazarów) i otaczających je setek młodych, gwiazdotwórczych galaktyk. Białe kwadraty otaczają kwazary, a większe kwadraty pokazują obrazy z bliska. Źródło: Subaru Telescope / SDSS, Liang i inni Struktura ta, nazwana Kosmicznymi Himalajami , nie może być wyjaśniona przez konwencjonalne teorie, zmuszając astronomów do ponownego przemyślenia scenariuszy powstawania kwazarów . Kwazary to jedne z najjaśniejszych obiektów we Wszechświecie. Kwazar jest zasilany przez duże ilości materii wpadającej do supermasywnej czarnej dziury w centrum galaktyki . Zderzenia i fuzje galaktyk m...

Astronomowie zobrazowali największą znaną chmurę energetycznych cząstek otaczającą gromadę galaktyk. Ich odkrycie stawia nowe pytania o źródła zasilające i ponownie pobudzające cząstki we Wszechświecie w czasie. Złożony obraz rentgenowski z teleskopu Chandra (niebieski i fioletowy) z danymi radiowymi z MeerKAT (pomarańczowy i żółty) oraz optyczny z Panstarrs (czerwony, zielony i niebieski) przedstawiający gromadę galaktyk PLCK G287.0+32.9. Źródło: Promieniowanie X: NASA/CXC/CfA/K. Rajpurohit i inni; Optyczne: PanSTARRS; Radio: SARAO/MeerKAT; Obróbka obrazu: NASA/CXC/SAO/N. Wolk Zespół astronomów odkrył największą znaną chmurę energetycznych cząstek otaczającą gromadę galaktyk – rozciągającą się na prawie 20 milionów lat świetlnych . Odkrycie to podważa istniejące od dawna teorie na temat tego, w jaki sposób cząstki pozostają naenergetyzowane w czasie. Zamiast być zasilanym przez pobliskie galaktyki , ten rozległy region wydaje się być zasilany przez gigantyczne fale uderzenia i turbul...

Czarna dziura wyrzuciła w odległym Wszechświecie zaskakująco silny strumień. Strumień ten istnieje na tyle wcześnie w kosmosie, że jest oświetlany przez pozostałość po Wielkim Wybuchu. Ilustracja przedstawia strumień gazu wystrzeliwującego z supermasywnej czarnej dziury. Źródło: Promieniowanie X: NASA/CXC/CfA/J. Maithil i inni; Ilustracja: NASA/CXC/SAO/M. Weiss; Obróbka obrazu: NASA/CXC/SAO/N. Wolk Astronomowie wykorzystali Obserwatorium Rentgenowskie Chandra i Very Large Array (VLA) , aby zbadać tę czarną dziurę i jej strumień w okresie nazywanym kosmicznym południem , które miało miejsce około trzech miliardów lat po powstaniu Wszechświata . W tym czasie większość galaktyk i supermasywnych czarnych dziur rosła szybciej niż w jakimkolwiek innym czasie w historii Wszechświata. Naukowcy mogą wykorzystać ten strumień do zadania pytań o to, w jaki sposób czarne dziury mogły ukształtować swoje otoczenie w tej krytycznej erze w historii kosmosu. Odkryliśmy, że niektóre czarne dziury mo...