Vega - astronotki

Obiekty Bliskie Ziemi (Near Earth Objects – NEO) są małymi ciałami Układu Słonecznego, których orbity czasami zbliżają się do Ziemi. NEO są zatem potencjalnym zagrożeniem zderzeniowym, ale naukowcy są również nimi zainteresowani, ponieważ dają one wskazówki dotyczące składu, dynamiki i warunków środowiskowych Układu Słonecznego oraz jego ewolucji. Dla przykładu, większość meteorytów, jedno z kluczowych źródeł wiedzy o wczesnym Układzie Słonecznym, pochodzi od NEO. Znaczna większość NEO została odkryta dzięki optycznym przeszukiwaniom, a obecnie łączna liczba znanych NEO przekracza 20 000. Kluczowym parametrem NEO będącym przedmiotem zainteresowania dla większości problemów, w tym możliwych zagrożeń wynikających z uderzenia, jest rozmiar, ale niestety detekcje optyczne zwykle nie pozwalają go określić. Dzieje się tak, ponieważ światło widzialne NEO jest odbitym światłem słonecznym, a obiekt może być jasny, ponieważ jest duży albo ma wysoki współczynnik odbicia (albedo). Astrono

Astrofizycy z Western University znaleźli dowody na bezpośrednie powstawanie czarnych dziur, które nie muszą pojawiać się z gwiezdnych pozostałości – odkrycie, które może dostarczyć naukowcom wyjaśnienia obecności niezwykle masywnych czarnych dziur w najwcześniejszych epokach naszego Wszechświata. Profesorowie fizyki i astronomii Shantanu Basu i Arpan Das opracowali wyjaśnienie obserwowanego rozkładu mas i jasności supermasywnych czarnych dziur, dla których wcześniej nie było naukowego wyjaśnienia. Odkrycie opiera się na prostym założeniu, że supermasywne czarne dziury tworzą się szybko w krótkim czasie, a następnie – nagle – zatrzymują się. To wyjaśnienie kontrastuje z obecnym rozumieniem, że czarne dziury o masie gwiazdowej pojawiają się, gdy masywna gwiazda zapada się do wewnątrz. ”Jest to pośredni dowód obserwacyjny, że czarne dziury pochodzą z bezpośredniego kolapsu, a nie z pozostałości gwiazdowych” – powiedział Basu, uznany na arenie międzynarodowej ekspert we w

Misja TESS odkryła świat o rozmiarach między Marsem i Ziemią krążący wokół jasnej, chłodnej, pobliskiej gwiazdy. Planeta, zwana L 98-59b, oznacza najmniejsza odkrytą przez TESS do tej pory. Jeszcze dwa inne światy krążą wokół tej samej gwiazdy. Podczas gdy wszystkie trzy rozmiary planet są znane, potrzebne będą dalsze badania z wykorzystaniem innych teleskopów, aby określić, czy posiadają one atmosferę, a jeżeli tak, jakie gazy są w nich obecne. Światy L 98-59b niemal podwajają liczbę małych egzoplanet, które mają najlepszy potencjał do tego rodzaju obserwacji. „Odkrycie jest wielkim osiągnięciem inżynieryjnym i naukowym TESS. Do badań atmosferycznych małych planet potrzebne są krótkie orbity wokół jasnych gwiazd, ale takie planety są trudne do wykrycia. Ten układ ma potencjał do fascynujących przyszłych badań” – powiedział Veselin Kostov, astrofizyk z Goddard Space Flight Center w NASA oraz Instytutu SETI. L 98-59b ma rozmiar ok. 80% Ziemi i jest ok. 10% mniejsza od p

Naukowcy korzystający z ALMA znaleźli małe zagęszczenie pyłu w dysku wokół TW Hydrae, najbliższej nam młodej gwiazdy. Jest wysoce prawdopodobne, że planeta rozwija się lub ma się właśnie uformować w tym zagęszczeniu. Po raz pierwszy dokładne miejsce, w którym zimna materia tworzy nasiona planet, zostało zlokalizowane na dysku wokół młodej gwiazdy. Młoda gwiazda TW Hydrae, znajdująca się w odległości 194 lat świetlnych w konstelacji Hydry, jest najbliższą gwiazdą, wokół której mogą tworzyć się planety. Otaczający ją dysk pyłowy jest najlepszym celem do zbadania procesu formowania się planet. Poprzednie obserwacje ALMA wykazały, że dysk składa się z koncentrycznych pierścieni. Teraz nowe obserwacje ALMA o wyższej czułości ujawniły nieznaną wcześniej małą grudkę na dysku protoplanetarnym. Grudka jest wydłużona wzdłuż w kierunku rotacji dysku, o szerokości w przybliżeniu równej odległości między Słońcem a Ziemią, i długości ok. 4,5 razy większej. „Prawdziwa natura grudki w

Ile nowych słońc może pojawić się w przyszłości w Drodze Mlecznej? Chińscy astronomowie planują użyć 500-metrowego radioteleskopu Five-hundred-meter Aperture Spherical Radio Telescope (FAST), zdecydowanie największego teleskopu jaki kiedykolwiek zbudowano, do poszukiwania miejsc narodzin nowych słońc, aby móc lepiej zrozumieć, w jaki sposób powstają gwiazdy i substancje życia. Astronomowie z National Astronomical Observatories w Chińskiej Akademii Nauk niedawno po raz pierwszy uchwycili narodziny ciemnego obłoku molekularnego, używając trzech teleskopów ze Stanów Zjednoczonych i Europy. Odkrycie zostało opublikowane w czasopiśmie Astrophysical Journal. Li Di, główny naukowiec FAST, powiedział, że wodór, najobficiej występujący pierwiastek we Wszechświecie i główny surowiec do budowy gwiazd, istnieje w kosmosie głównie w postaci atomów. Dopiero po tym, gdy atomy wodoru zamieniają się w molekuły wodoru, może nastąpić kolaps grawitacyjny i reakcja fuzji jądrowej, powodując t

Naukowcy odkryli niezwykle potężną falę uderzeniową w odległej części Wszechświata, w której dwie masywne gromady galaktyk wydają się wchodzić w pierwszy kontakt przed połączeniem się. Badanie opiera się na danych pochodzących m.in. z obserwatorium rentgenowskiego XMM-Newton. Według Liyi Gu, astronoma z RIKEN High Energy Astrophysics Laboratory w Japonii i Holenderskiego Instytutu Badań Kosmicznych, który jest głównym autorem artykułu opublikowanego w Nature Astronomy, obserwacje uchwyciły wyjątkowy moment, w którym dwie gromady galaktyk stykają się ze sobą po raz pierwszy – coś, czego wcześniej nie obserwowano. Gromady, zwane 1E2216 i 1E2215, znajdują się ponad miliard lat świetlnych od Ziemi i są przyciągane do siebie grawitacyjnie przez miliardy lat. Ich pierwszy kontakt, ukazany dzięki nowym danym, oznacza początek dramatycznego i długiego procesu, który całkowicie zmiesza gromady i połączy je w jedną. „Zderzenia między gromadami galaktyk są najbardziej energetyczn

Misja Kepler i jej druga edycja – K2 – odkryła tysiące egzoplanet. Wykrywała je wykorzystując metodę tranzytów, mierząc spadek natężenia światła za każdym razem, gdy orbitująca planeta poruszała się na tle tarczy gwiazdy macierzystej. Za pomocą tranzytu można nie tylko mierzyć okres orbitalny, ale także często określać rozmiar egzoplanety na podstawie szczegółowej głębokości i kształtu jej krzywej blasku, oraz właściwości gwiazdy gospodarza. Metodą tranzytu nie można jednak zmierzyć masy planety. Metoda prędkości radialnej mierzy drgania gwiazdy macierzystej w wyniku przyciągania grawitacyjnego krążącej planety, co pozwala na pomiar jej masy. Znajomość promienia i masy planety pozwala określić jej średnią gęstość, a tym samym wskazówki dotyczące jej składu. Około 15 lat temu astronomowie zdali sobie sprawę, że w układach planetarnych z wieloma planetami, okresowe grawitacyjne przeciąganie jednej planety ku drugiej zmienia ich parametry orbitalne. Chociaż metoda tranzytowa ni

Każdy z nas widział skomplikowane wzory, jakie tworzy mleko wlewane do kawy, lub te znacznie gładsze, które wytwarza miód mieszany łyżeczką. Który z tych przypadków najlepiej opisuje zachowanie gorącego gazu w gromadach galaktyk? Odpowiadając na to pytanie, nowe badanie z wykorzystaniem obserwatorium rentgenowskiego Chandra pogłębiło wiedzę astronomów na temat gromad galaktyk, największych struktur we Wszechświecie utrzymywanych razem dzięki grawitacji. Gromady galaktyk składają się z trzech głównych elementów: pojedynczych galaktyk, gazu o temperaturze wielu milionów stopni wypełniającego przestrzeń między galaktykami oraz ciemnej materii, tajemniczej formy materii, która rozprzestrzenia się w gromadzie i odpowiada za około 80% jej masy. Zespół astronomów wykorzystał długotrwałe obserwacje Chandra, w sumie z około dwóch tygodni, gromady galaktyk Coma (Warkocz), aby zbadać właściwości gazu w skalach przestrzennych porównywalnych z  typową odległością, na jakiej poruszają s

Międzynarodowy zespół naukowców odkrył przy użyciu wysokiej rozdzielczości spektrografu CARMENES dwie nowe planety podobne do Ziemi, krążące wokół jednej z najbliższych gwiazd w naszym galaktycznym sąsiedztwie. Gwiazda „Teegarden” znajduje się zaledwie 12,5 roku świetlnego od nas w kierunku konstelacji Barana. To jedna z najmniejszych możliwych obecnie do obserwacji gwiazd, czerwony karzeł. Jej temperatura powierzchniowa wynosi 2700 o C a masa stanowi zaledwie 1/10 masy Słońca. Chociaż jest tak blisko, jej słaby blask utrudniał odkrycie jej aż do 2003 r.   Astronomowie obserwowali tę gwiazdę przez trzy lata, aby wykrywać okresowe zmiany prędkości. Obserwacje wykazały, że wokół niej krążą dwie planety, obie podobne do planet wewnętrznych Układu Słonecznego (skaliste planety typu ziemskiego). Są nieco większe od Ziemi i znajdują się w tak zwanej ekosferze, miejscu wokół gwiazdy, w którym woda może istnieć w stanie ciekłym. Naukowcy sądzą, że planety mogą być częścią większe

Otrzymujemy pierwsze wyniki z przeglądu Gemini Planet Imager Exoplanet Survey (GPIES), czteroletniego oglądania 531 młodych, pobliskich gwiazd. Dane uzyskane z badania pierwszych 300 gwiazd zostały opublikowane w czasopiśmie The Astronomical Journal, reprezentując największe bezpośrednie badanie obrazujące planety olbrzymy. Wyniki analizy statystycznej sugerują, że planety nieco masywniejsze od Jowisza krążące po zewnętrznych orbitach wokół gwiazd wielkości Słońca są rzadkością. Gemini Planet Imager (GPI), znajdujący się na Gemini South Telescope w Chile, może osiągnąć wysoki kontrast przy małych rozdzielczościach kątowych, umożliwiając bezpośrednie zobaczenie egzoplanet, w przeciwieństwie do metod pośrednich, które dominowały na tym polu, takich jak tranzyty i analiza prędkości radialnej. Ta druga metoda jest bardziej skuteczna w przypadku planet bliższych swoim gwiazdom macierzystym, podczas gdy instrument, taki jak GPI może znaleźć planety w regionach poza orbitą Jowisza.

Cl Tau b to paradoksalna planeta, ale nowe badania dotyczące jej masy, jasności i zawartości tlenku węgla w atmosferze zaczynają odpowiadać na pytania, w jaki sposób tak duża planeta mogła się uformować wokół gwiazdy, która ma zaledwie 2 miliony lat. Astronomowie przedstawili wyniki czteroletniej analizy spektroskopowej w bliskiej podczerwieni promieniowania z Cl Tau b, olbrzymiej egzoplanety krążącej po ciasnej orbicie wokół gwiazdy macierzystej w czasie 9 dni, znajdującej się o 450 lat świetlnych od Ziemi w konstelacji Byka. Przez dziesięciolecia większość astronomów wierzyła, że planety olbrzymie, takie jak Jowisz i Saturn, tworzą się daleko od swoich gwiazd w czasie 10 mln lat lub więcej. Jednak odkrycie dziesiątek „gorących Jowiszy” doprowadziło do powstania nowych modeli teoretycznych, które opisują, w jaki sposób takie planety mogą się tworzyć. Johns-Krull, prof. fizyki i astronomii i współautor pracy powiedział, że dzięki swojemu wiekowi, Cl Tau b stała się ide

Allison Kirkpatrick, profesor fizyki i astronomii na Uniwersytecie w Kansas ogłosiła swoje odkrycie – „zimne kwazary” – galaktyki z dużą ilością zimnego gazu, które wciąż mogą produkować nowe gwiazdy pomimo tego, że w swoim centrum posiadają kwazara. Tym przełomowym odkryciem obala ona założenia dotyczące dojrzewania galaktyk i może reprezentować nieznaną dotąd fazę cyklu życia każdej galaktyki. Kwazar, czyli „niby gwiazdowe źródło radiowe”, jest zasadniczo supermasywna czarną dziurą. Gaz opadający w kierunku kwazara w centrum galaktyki tworzy dysk akrecyjny, który może odrzucić zadziwiającą ilość energii elektromagnetycznej, często o jasności setek razy większej, niż typowa galaktyka. Tworzenie się kwazara zazwyczaj jest podobne do galaktycznej emerytury i od dawna uważa się, że sygnalizuje koniec zdolności galaktyki do tworzenia nowych gwiazd. „Cały gaz, który gromadzi się w czarnej dziurze, jest podgrzewany i emituje promieniowanie rentgenowskie. Długość fali światła, k

Jeżeli astronomowie chcą się dowiedzieć, jak powstają supermasywne czarne dziury, powinni zacząć badania od tych naprawdę małych. Zespół astronomów odkrył, że czarna dziura w centrum pobliskiej galaktyki karłowatej, zwanej NGC 4395, jest około 40 razy mniejsza, niż wcześniej sądzono. Obecnie astronomowie uważają, że supermasywne czarne dziury znajdują się w centrum każdej galaktyki tak masywnej, jak nasza Droga Mleczna lub masywniejszej. Ale są ciekawi także czarnych dziur w mniejszych galaktykach, takich jak NGC 4395. Znajomość masy czarnej dziury w NGC 4395 – i możliwość jej dokładnego pomiaru – może pomóc astronomom zastosować te techniki do innych czarnych dziur. Aby określić masę czarnej dziury w NGC 4395, Elena Gallo z University of Michigan i jej współpracownicy zastosowali mapowanie pogłosu. Technika ta mierzy masę monitorując promieniowanie wyrzucane przez dysk akrecyjny otaczający czarną dziurę.   Podczas, gdy promieniowanie przemieszcza się na zewnątrz z

Supermasywne czarne dziury w centrach wielu galaktyk wydają się mieć podstawowy wpływ na ich ewolucję. Dzieje się tak w fazie, w której czarna dziura pochłania materię macierzystej galaktyki z bardzo dużą szybkością, nabierając masy. Podczas tej fazy mówimy, że galaktyka ma aktywne jądro galaktyczne – AGN. Wpływ tej akrecji na galaktykę gospodarza jest znany jako sprzężenie zwrotne AGN, a jedną z jej właściwości są wiatry galaktyczne: gaz ze środka galaktyki napędzany przez energię uwalnianą przez aktywne jądro. Wiatry te mogą osiągać prędkości dochodzące tysięcy km/s i w najbardziej energetycznych AGN, na przykład kwazarach mogą oczyścić centra galaktyk, hamując tworzenie nowych gwiazd. Wykazano, że ewolucja formowania się gwiazd w kosmologicznych skalach czasowych nie może być wyjaśniona bez istnienia mechanizmu regulacji. Aby zbadać wiatry w kwazarach, wykorzystano spektrograf w podczerwieni EMIR zamontowany na Gran Telescopio Canarias (GTC). EMIR to instrument przeznac

Nowe obserwacje ALMA ujawniły niespotykany dotąd dysk chłodnego, międzygwiazdowego gazu owiniętego wokół supermasywnej czarnej dziury znajdującej się w Drodze Mlecznej. Ten mgławicowy dysk daje astronomom nowe spojrzenie na działanie akrecji: ściąganie materii na powierzchnię czarnej dziury. Przez dziesięciolecia badań astronomowie opracowali wyraźniejszy obraz chaotycznej i zatłoczonej okolicy otaczającej supermasywną czarną dziurę w centrum Drogi Mlecznej. Nasze centrum galaktyczne znajduje się około 26 000 lat świetlnych od Ziemi, a supermasywna czarna dziura, znana jako Sagittarius A* ma masę 4 mln razy większą niż Słońce. Teraz wiemy, że region ten jest pełen wędrujących gwiazd, międzygwiezdnych obłoków pyłu i dużego rezerwuaru zarówno fenomenalnie gorących, jak i stosunkowo zimniejszych gazów. Oczekuje się, że gazy te krążą wokół czarnej dziury po ogromnym dysku akrecyjnym, który rozciąga się na kilka dziesiątych roku świetlnego od jej horyzontu zdarzeń. Do tej p

Dzięki międzynarodowej współpracy astronomów została odkryta egzoplaneta mniejsza od Neptuna, posiadająca własną atmosferę, na Pustyni Neptunowej. Odkrycia dokonano dzięki przeglądowi Next-Generation Transit Survey (NGTS) znajduje się w Obserwatorium Paranal ESO w samym sercu pustyni Atacama w Chile.  NGTS-4b, również przez naukowców nazywana „zakazaną planetą”, jest planetą mniejszą od Neptuna, ale trzykrotnie większą od Ziemi i znajduje się w odległości 920 lat świetlnych od nas. Planeta ma masę 20 Ziem i promień 20% mniejszy od Neptuna z temperaturą 1000 stopni Celsjusza. Okrąża gwiazdę w czasie zaledwie 1,3 dnia. Jest to pierwsza tego typu egzoplaneta odnaleziona na Pustyni Neptunowej. Pustynia Neptunowa to taki region wokół gwiazdy, w którym nie znaleziono planet wielkości Neptuna. Obszar ten jest narażony na silne promieniowanie od gwiazdy, co oznacza, że planety nie zachowują swojej gazowej atmosfery podczas odparowania, pozostawiając jedynie skaliste jądro.