Vega - astronotki

Astronomowie dokonali najdokładniejszych jak dotąd pomiarów ruchu gwiazd wokół supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej. Wyniki te pokazują, że 99,9% masy zawartej w centrum Galaktyki stanowi czarna dziura, a za pozostałą 0,1% mogą odpowiadać gwiazdy, mniejsze czarne dziury, pył i gaz międzygwiazdowy lub ciemna materia. Centrum Drogi Mlecznej, gdzie widać gwiazdy znajdujące się na bliskiej orbicie wokół supermasywnej czarnej dziury, znanej jako Sgr A*. Źródło: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/(Spaceengine). Podziękowania: M. Zamani (NSF's NOIRLab). Naukowcy zmierzyli dokładniej niż kiedykolwiek wcześniej położenie i prędkość czterech gwiazd znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie supermasywnej czarnej dziury , która czai się w centrum Drogi Mlecznej , znanej jako Sagittarius A* (Sgr A*) . Odkryto, że gwiazdy te – nazwane S2, S29, S38 i S55 – poruszają się w sposób, który pokazuje, że masa w centrum Drogi Mlecznej prawie w całości należy...

Międzynarodowy zespół badawczy, w tym astronomowie z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego, wyznaczył z dużą dokładnością masę niewidocznego obiektu, wykorzystując do tego celu zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego. Obraz galaktyki eliptycznej LRG 3-757 , przykład światła galaktyki zniekształconego przez soczewkowanie grawitacyjne. Źródło: ESA/Hubble, NASA. 18 kwietnia 2019 roku sonda kosmiczna Gaia zaalarmowała astronomów na całym świecie o niezwykle jasnym, ale ulotnym zdarzeniu na niebie: mikrosoczewkowaniu grawitacyjnym Gaia19bld. Tymczasowe, przypadkowe wyrównanie między dwoma niepowiązanymi układami gwiezdnymi dało bliźniacze obrazy gwiazd tła i dało naukowcom pierwszą okazję do rzeczywistej obserwacji obrazów w kształcie łuku poruszających się w czasie rzeczywistym, odblokowując kluczowe informacje. Dalsze obserwacje fotometryczne i spektroskopowe wykonane przez instrumenty Las Cumbres Observatory (LCO) pozwoliły określić rozdzielczość kątową między ł...

Obserwacje odległego rozbłysku gwiazdowego mogą zawierać pierwsze dowody na istnienie deszczu koronalnego na chłodnym, małym czerwonym karle. Deszcz koronalny na Słońcu z Ziemią w skali.  Źródło: NASA/SDO. Spektroskopowe obserwacje o wysokiej rozdzielczości rozbłysku gwiazdowego  na małej, chłodnej gwieździe wskazują na możliwość wystąpienia deszczu koronalnego , zjawiska, które zostało zaobserwowane na naszym Słońcu, ale nie zostało jeszcze potwierdzone na gwieździe tej wielkości. Ta słaba gwiazda, znana jako vB 10, która ma rozmiar około 1/10 Słońca i wytwarza mniej niż 1% jego energii, została zbadana przy użyciu Habitable-zone Planet Finder (HPF) na Teleskopie Hobby’ego-Eberly’ego (z 10-metrowym zwierciadłem). Obserwacje za pomocą spektrografu HPF pozwoliły naukowcom zmierzyć przesunięcie długości fali niektórych linii atomowych z rozbłysku, które są zgodne z gorącą plazmą spływającą z powrotem na powierzchnię gwiazdy i są podobne do obserwowanego deszczu koronalnego na...

Wykorzystując obserwacje i dane archiwalne z obserwatoriów naziemnych i kosmicznych, astronomowie odkryli co najmniej 70 nowych swobodnie krążących planet – takich, które wędrują przez przestrzeń kosmiczną bez gwiazdy macierzystej – w pobliskim regionie Drogi Mlecznej. Jest to największa próbka takich planet znalezionych w jednej grupie i prawie podwaja liczbę poznanych planet tego typu. Wizja artystyczna swobodnej planety. Źródło: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva. Naukowcy odkryli grupę planet swobodnych – planet nie orbitujących wokół gwiazdy – w pobliskim regionie Drogi Mlecznej znanym jako asocjacja gwiazdowa   OB Upper Scorpioni. Przynajmniej 70, a może nawet 170 takich planet wielkości Jowisza zostało znalezionych dzięki analizie danych z ponad 20 lat obserwacji. Pierwsze swobodnie krążące planety zostały odkryte w latach 90. XX wieku, ale najnowsze odkrycia niemal podwoiły całkowitą liczbę znanych planet. Skarby dostępne w archiwalnych danych NOIRLab miały fundamentalne znacz...

Międzynarodowy zespół astronomów wykorzystał połączone dane z różnych radioteleskopów do zbadania sposobu powstawania gwiazd w galaktyce, gdy Wszechświat miał mniej niż 30% swojego obecnego wieku. Odkryli, że właściwości rezerwuaru gazu cząsteczkowego są podobne do tego z naszej Galaktyki, co nie było do tej pory obserwowane w odległym Wszechświecie. Praca została opublikowana w Astrophysical Journal Letters. Zbliżenie na Kosmicznego Konika Morskiego w świetle widzialnym i bliskiej podczerwieni. Źródło: ESA/Hubble. Głównym pytaniem w badaniach nad galaktykami jest sposób powstawania gwiazd, jak wydajna jest przemiana zimnego gazu w gwiazdy. Jak dotąd, galaktyki we wczesnym Wszechświecie wydają się tworzyć gwiazdy w inny sposób niż obserwowany w naszej Galaktyce , co jest zastanawiające. Aby rzucić światło na tę kwestię, zimny gaz molekularny, paliwo do formowania się gwiazd, jest obserwowany za pomocą radioteleskopów. Ze względu na właściwości fizyczne wodoru molekularnego (H 2 ) , ni...

Naukowcy znaleźli cztery olbrzymie wnęki, czy bąble, w centrum gromady galaktyk, korzystając z Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra. Ten niezwykły zestaw cech mógł zostać wywołany przez erupcje z dwóch supermasywnych czarnych dziur krążących blisko siebie. Gromada galaktyk RBS 797 w świetle widzialnym, oraz widoczne w niej wnęki w promieniach rentgenowskich. Źródło: Obraz rentgenowski - NASA/CXC/Univ. of Bologna/F. Ubertosi. Obraz optyczny - NASA/STScl/M.Calzadilla Gromady galaktyk to największe struktury we Wszechświecie, utrzymywane razem przez grawitację. Są one mieszaniną setek, a nawet tysięcy pojedynczych galaktyk, ogromnych ilości gorącego gazu oraz niewidocznej ciemnej materii . Gorący gaz, który przenika gromady, zawiera znacznie więcej masy niż same galaktyki i świeci jasno w paśmie rentgenowskim, które wykrywa Chandra . W centrum gromady znajduje się zwykle ogromna galaktyka . Nowe badania z wykorzystaniem Chandra gromady galaktyk znanej jako RBS 797, znajdującej się okoł...

Pierwsza na świecie symulacja 3D, jednocześnie uwzględniająca ruch i wzrost pyłu wokół młodej gwiazdy pokazała, że duży pył z obszaru centralnego może być porywany, a następnie wyrzucany przez wypływ gazu i ostatecznie opadać z powrotem na zewnętrzne obszary dysku, gdzie może umożliwić formowanie się planetozymali. Proces ten można porównać do wulkanicznego „wodospadu popiołu”, w którym popiół unoszony przez gaz podczas erupcji opada z powrotem na obszar wokół wulkanu. Wyniki te pomagają wyjaśnić obserwowane struktury pyłu wokół młodych protogwiazd. Wizja artystyczna „wodospadu popiołu” na dysk protoplanetarny. Źródło: Kagoshima University Obserwacje przeprowadzone przez ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) ujawniły szczeliny w dyskach protoplanetarnych wokół młodych gwiazd. Uważa się, że jedną z przyczyn powstawania tych pierścieni jest oddziaływanie grawitacyjne planet. Jednak niektóre pierścienie są widoczne w jeszcze dalszej odległości niż Neptun na orbicie okołosł...

Badania prowadzone w ramach projektu Dark Energy Survey (DES) potwierdziły obecność super-pustki, niezwykle dużego regionu o gęstości materii niższej niż średnia, w gwiazdozbiorze Erydanu. Jej badanie może dostarczyć nowych wskazówek do zrozumienia natury ciemnej energii. Wyniki opublikowano 17 grudnia 2021 roku w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Kopuła teleskopu Blanco w Międzyamerykańskim Obserwatorium Cerro Tololo, gdzie zamontowana jest kamera DES do badania ciemnej energii. Źródło: Reidar Hahn / Fermilab Możliwość odwzorowania największych struktur we Wszechświecie zawsze była aspiracją astrofizyków. Po drobiazgowym sporządzeniu map naszego kosmicznego podwórka, ostatnie odkrycia umieściły naszą Galaktykę w supergromadzie Laniakea , jako część kosmicznej sieci galaktyk. Mniej jednak wiadomo o naszym kosmicznym sąsiedztwie. Nowe badania przeprowadzone przez grupę badawczą Dark Energy Survey (DES) potwierdziły, że w pobliżu gwiazdozbioru Erydanu czai się duże za...

W rentgenowskich układach podwójnych czarna dziura – masywna gwiazda wieją wiatry gwiazdowe, które mogą tworzyć dyski akrecyjne wokół czarnych dziur. Wizja artystyczna Cygnus-X1. Źródło: Mark Myers, OzGrav-Swinburne University Pierwsze dowody na istnienie czarnych dziur znaleziono w latach 60. XX wieku, kiedy to wykryto silne promieniowanie rentgenowskie z układu zwanego Cygnus-X1 . W tym układzie czarna dziura jest okrążana przez masywną gwiazdę wiejącą niezwykle silnym wiatrem gwiazdowym , ponad 10 mln razy silniejszym niż ten od Słońca. Część gazu w tym wietrze jest grawitacyjnie przyciągana w kierunku czarnej dziury, tworząc dysk akrecyjny emitujący silne promieniowanie X, które astronomowie obserwują. Takie układy z czarną dziurą i masywną gwiazdą nazywane są rentgenowskimi układami podwójnymi o dużej masie i są bardzo pomocne w zrozumieniu natury czarnych dziur. Po prawie 60. latach od pierwszego odkrycia, wykryto zaledwie kilka podobnych rentgenowskich układów podwójnych o d...

Astronomowie odkryli, że galaktyki aktywne (AGN), goszczące stale rosnące czarne dziury, które emitują duże ilości energii i promieniowania, mogą przechodzić okres gwałtownych procesów gwiazdotwórczych przed całkowitym „wygaszeniem się”. Wyniki badań zostały opublikowane w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. Zdjęcie strumienia materii wyrzuconego z M87 (NGC 4486), wykonane przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a. Źródło: NASA oraz The Hubble Heritage Team (STScI/AURA) Wszechświat wypełniony jest bilionami galaktyk , a każda z nich składa się z miliardów gwiazd. Do tej pory większość danych wskazywała na to, że formowanie się gwiazd w galaktykach systematycznie maleje wraz z upływem czasu, ale nowe badania pokazują dowody na nagły wzrost procesów gwiazdotwórczych tuż przed tym, jak się one zakończą. Uważa się, że większość, jeżeli nie wszystkie, masywnych galaktyk posiada w swoich centrach supermasywne czarne dziury . Kiedy supermasywne czarne dziury akreują gaz,...

Kosmiczny obiekt G2 w centrum Drogi Mlecznej, pierwotnie sklasyfikowany jako obłok gazu i pyłu okazał się w rzeczywistości być układem trzech młodych gwiazd. Wyniki badań mogą rozstrzygnąć kontrowersje wśród astronomów. Ruch obiektu G2 na złożeniu obrazów z teleskopu VLT (ESO). Źródło: ESO To, co wcześniej zidentyfikowano jako obłok gazu i pyłu w centrum naszej Galaktyki , w rzeczywistości składa się z trzech bardzo młodych gwiazd. Tak wynika z nowego badania przeprowadzonego przez naukowców z Instytutu Astrofizyki Uniwersytetu w Kolonii. Bardzo Duży Teleskop (VLT) ESO dostarczył danych do badań , które ukazały się w The Astrophysical Journal. Gwiazdy zaczęły się formować mniej niż milion lat temu, co w astrofizyce stanowi bardzo krótki okres. Dla porównania, nasze Słońce ma nieco mniej niż 5 miliardów lat. W 2011 roku, dzięki danym w podczerwieni , uzyskanym z VLT, znaleziono obiekt, który zapowiadał ujawnienie bezprecedensowego procesu w centrum naszej Galaktyki. Na podstawie analiz...

Jak to się dzieje, że galaktyki tworzą gwiazdy przez miliardy lat bez wyczerpania gazu? Teoria sugeruje, że galaktyki wysysają materię z gęstego ośrodka międzygalaktycznego lub pobliskich galaktyk, ale wykrycie śladów zimnego gazu, które potwierdziłyby tę teorię, jest trudne. Składanka zdjęć galaktyki M106 wykonanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a oraz zawodowych astronomów i miłośników. Źródło: NASA, ESA, Hubble Heritage Team (STScI/AURA) oraz R. Gendler (dla Hubble Heritage Team); Podziękowania: J. GaBany. Podtrzymywanie procesów gwiazdotwórczych W całym Wszechświecie galaktyki tworzą gwiazdy długo po tym, jak ich gwiazdotwórcze dni powinny się zakończyć, ale nie zawsze jest jasne, dlaczego. Kiedy galaktyka w gęstym środowisku gromady pochłania inną galaktykę, napływ gazu może pobudzić na nowo procesy gwiazdotwórcze – ale czy zderzenia są jedynym sposobem na uzyskanie przez galaktykę materiału gwiazdotwórczego? Inna możliwość – która dotyczy zarówno bardziej odizolowanych ga...

Astronomowie dysponują modelem tego, jak zderzenia gromad galaktyk przechodzą przez różne etapy, przybierając różne kształty. Tępy kształt zmienia się w ostry stożek, który zmienia się w kształt przypominający język. Pierwsze i ostatnie były obserwowane wiele razy, ale zawsze brakowało ostrego stożka. Aż do teraz. Modelowanie zderzenia gromad galaktyk. Najpierw kształt ciała (Gromada Pocisk), potem ostry stożek (ZwCl 2341+0000), a następnie kształt przypominający język (Abell 168). W lewym górnym rogu (1E2216/1E2215) widać dwie gromady galaktyk przed zderzeniem. W prawym górnym rogu (Gromada Warkocz Bereniki) widzimy efekt końcowy po tym, jak zderzenie zajęło wystarczająco dużo czasu, by osiągnąć swój ostateczny kształt. Źródło: SRON Holenderski Instytut Badań Kosmicznych. Większość galaktyk żyje w gromadach : grupach składających się z setek, a nawet tysięcy galaktyk. Pomiędzy nimi jest dużo przestrzeni, wypełnionej gorącym gazem zwanym ośrodkiem wewnątrzgromadowym (ICM). Galaktyki m...

Międzynarodowy zespół astronomów nie znalazł śladów ciemnej materii w galaktyce AGC 114905, pomimo wykonania szczegółowych pomiarów przez 40 godzin za pomocą najnowocześniejszych teleskopów. Swoje odkrycia przedstawiają w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Galaktyka AGC 114905. Emisja gwiazdowa galaktyki jest pokazana na niebiesko. Zielone obłoki pokazują neutralny wodór. Źródło: Javier Román & Pavel Mancera Piña. Kiedy Pavel Mancera Piña (Uniwersytet w Groningen i ASTRON, Holandia) i jego koledzy odkryli sześć galaktyk , które miały niewielką ilość ciemnej materii lub nie miały jej w ogóle, powiedziano im zmierzcie jeszcze raz, a zobaczycie, że wokół waszej galaktyki będzie ciemna materia . Jednak po czterdziestu godzinach szczegółowych obserwacji za pomocą Very Large Array (VLA) w Nowym Meksyku, dowody na galaktyki pozbawione ciemnej materii stały się jeszcze silniejsze. Galaktyka, o której mowa, AGC 114905, znajduje się w odległości około 250 mln lat świetlnych...

Międzynarodowy zespół naukowców był w stanie zmierzyć masy olbrzymich planet układu V1298 Tau, których wiek szacuje się na zaledwie 20 mln lat. Masy dla tych młodych olbrzymów nie były wcześniej wyznaczone i jest to pierwszy dowód na to, że obiekty te osiągnęły swoje ostateczne rozmiary już na bardzo wczesnym etapie ewolucji. Do badań użyto pomiarów prędkości radialnych ze spektrografu HARPS-N w Obserwatorium Roque de los Muchachos (ORM) oraz CARMENES w Obserwatorium Calar Alto. Wyniki zostały opublikowane w 2 grudnia 2021 r. w czasopiśmie Nature Astronomy. Wizja artystyczna układu planetarnego V1298 Tau. Źródło: Gabriel Pérez Díaz, SMM (IAC) Badania , przeprowadzone przez Alejandro Suáreza Mascareño z IAC, donoszą o pomiarze mas dwóch olbrzymich planet, które krążą wokół młodej gwiazdy typu słonecznego V1298 Tau. Zostały one odkryte w 2019 roku przez zespół kierowany przez Trevora Davida (JPL) przy użyciu danych z kosmicznego teleskopu Keplera , co pozwoliło zmierzyć ich rozmiary (nie...

Międzynarodowy zespół naukowców odkrył planetę pozasłoneczną o masie równej połowy masy Ziemi, która potrzebuje około ośmiu godzin, aby okrążyć swoją macierzystą gwiazdę, czerwonego karła znajdującego się niecałe 31 lat świetlnych od Ziemi. Nazwana GJ 367 b, jest jedną z najlżejszych spośród prawie 5000 znanych obecnie egzoplanet . Mając średnicę zaledwie 9000 km jest nieco większa od Marsa. Odkrycie to nie tylko dowodzi, że możliwe jest precyzyjne określenie istnienia najmniejszych, najmniej masywnych egzoplanet, ale także stanowi klucz do zrozumienia, jak formują się i ewoluują planety typu ziemskiego . Wyniki ukazały się w czasopiśmie Science. Wizja artystyczna egzoplanety GJ 367 b. Źródło: DLR Ćwierć wieku po odkryciu pierwszej planety pozasłonecznej, oprócz dokonywania nowych odkryć, główny nacisk został położony na dokładniejsze scharakteryzowanie tych planet. Obecnie możliwe jest skonstruowanie znacznie dokładniejszego profilu dla większości znanych egzoplanet. Wiele z nich zo...