Vega - astronotki

Astronomowie odkryli, że wiatry gwiazdowe pomagają ziarnom pyłu przekształcić się w kamyczki budujące planety, dając nowy wgląd w pochodzenie planet skalistych. Duże ziarna pyłu obserwowane wokół wypływów młodego układu podwójnego protogwiazd L1551 IRS 5. Źródło: B. Saxton U.S. National Science Foundation/NSF National Radio Astronomy Observatory Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) odkrył kluczowy element układanki dotyczącej tego, jak skaliste planety , takie jak Ziemia, tworzą się wokół młodych gwiazd. Przez dziesięciolecia naukowcy zmagają się z wyjaśnieniem, w jaki sposób ziarna pyłu w dyskach wokół nowo narodzonych gwiazd rosną z maleńkich ziaren pyłu do kamyków  budujących planety, nie wpadając ani nie rozbijając się na gwiazdach w wyniku kolizji – wyzwanie znane jako bariera wielkości metra . Zespół ponad 50 astronomów i chemików z wiodących światowych instytutów naukowych wykorzystał ALMA do tego dużego programu badawczego, znanego jako Fifty AU Study of the...

Astronomowie zbadali masywne, gęste fabryki gwiazd niepodobne do żadnych znalezionych w Drodze Mlecznej, w dużej liczbie galaktyk w lokalnym Wszechświecie. Wizja artystyczna pokazująca etap przewidywanego połączenia naszej galaktyki Drogi Mlecznej z sąsiednią galaktyką Andromedy, które będzie się rozwijać przez następne kilka miliardów lat. Źródło: NASA; ESA; Z. Levay and R. van der Marel, STScI; T. Hallas; oraz A. Mellinger Odkrycia te zapewniają rzadki wgląd w procesy kształtujące galaktyki w bardzo wczesnym Wszechświecie i prawdopodobnie Drogę Mleczną za kilka milionów lat. Według Seana Lindena, pracownika naukowego Obserwatorium Stewarda Uniwersytetu Arizony, te galaktyki, znane jako galaktyki jasne w podczerwieni (LIRG) i galaktyki skrajnie jasne w podczerwieni (ULIRG), są stosunkowo rzadkie w lokalnym Wszechświecie, a tylko 202 znanych jest w odległości 400 mega parseków (1,3 miliarda lat świetlnych ) od Ziemi. Galaktyki LIRG i ULIRG różnią się od galaktyk spiralnych , takich...

Astronomowie dokonali zaskakującego odkrycia nowego typu kosmicznego zjawiska. Zdjęcie nieba ukazujące region wokół ASKAP J1832-0911, tajemniczego nowo odkrytego obiektu. Źródło: Chandra/MeerKAT/Spitzer. Dzięki uprzejmości Ziteng [Andy] Wang, ICRAR Tajemniczy obiekt emituje impulsy fal radiowych i promieniowania rentgenowskiego. Po raz pierwszy obiekt z tej niedawno odkrytej klasy został wykryty w promieniowaniu rentgenowskim. Astronomowie mają nadzieję, że odkrycie, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Nature, zapewni wgląd w źródła podobnych tajemniczych sygnałów obserwowanych na niebie. Dla profesora University of Wisconsin-Milwaukee (UWM) Davida Kaplana i zespołów badawczych biorących udział w projekcie, ten konkretny obiekt nie przypominał niczego, co widzieli wcześniej. Okazało się, że źródło jest bardzo jasne – od 10 do 100 razy jaśniejsze niż większość tego typu źródeł, mimo że znajduje się bardzo daleko  – powiedział Kaplan. Kaplan i Akash Anumarlapudi, który właśnie...

Nowo odkryta gromada 11 kwazarów pobiła dotychczasowy rekord pięciu kwazarów. Kwazary te, zamiast być związane z gęstą grupą galaktyk, znajdują się na granicy dwóch grup. Najgęstsze skupisko supermasywnych czarnych dziur zidentyfikowane we Wszechświecie. Obraz tła został wykonany przez Hyper Suprime-Cam na teleskopie Subaru. Czerwone i niebieskie cienie przedstawiają odpowiednio gęstość supermasywnych czarnych dziur (kwazarów) i otaczających je setek młodych, gwiazdotwórczych galaktyk. Białe kwadraty otaczają kwazary, a większe kwadraty pokazują obrazy z bliska. Źródło: Subaru Telescope / SDSS, Liang i inni Struktura ta, nazwana Kosmicznymi Himalajami , nie może być wyjaśniona przez konwencjonalne teorie, zmuszając astronomów do ponownego przemyślenia scenariuszy powstawania kwazarów . Kwazary to jedne z najjaśniejszych obiektów we Wszechświecie. Kwazar jest zasilany przez duże ilości materii wpadającej do supermasywnej czarnej dziury w centrum galaktyki . Zderzenia i fuzje galaktyk m...

Astronomowie zobrazowali największą znaną chmurę energetycznych cząstek otaczającą gromadę galaktyk. Ich odkrycie stawia nowe pytania o źródła zasilające i ponownie pobudzające cząstki we Wszechświecie w czasie. Złożony obraz rentgenowski z teleskopu Chandra (niebieski i fioletowy) z danymi radiowymi z MeerKAT (pomarańczowy i żółty) oraz optyczny z Panstarrs (czerwony, zielony i niebieski) przedstawiający gromadę galaktyk PLCK G287.0+32.9. Źródło: Promieniowanie X: NASA/CXC/CfA/K. Rajpurohit i inni; Optyczne: PanSTARRS; Radio: SARAO/MeerKAT; Obróbka obrazu: NASA/CXC/SAO/N. Wolk Zespół astronomów odkrył największą znaną chmurę energetycznych cząstek otaczającą gromadę galaktyk – rozciągającą się na prawie 20 milionów lat świetlnych . Odkrycie to podważa istniejące od dawna teorie na temat tego, w jaki sposób cząstki pozostają naenergetyzowane w czasie. Zamiast być zasilanym przez pobliskie galaktyki , ten rozległy region wydaje się być zasilany przez gigantyczne fale uderzenia i turbul...

Czarna dziura wyrzuciła w odległym Wszechświecie zaskakująco silny strumień. Strumień ten istnieje na tyle wcześnie w kosmosie, że jest oświetlany przez pozostałość po Wielkim Wybuchu. Ilustracja przedstawia strumień gazu wystrzeliwującego z supermasywnej czarnej dziury. Źródło: Promieniowanie X: NASA/CXC/CfA/J. Maithil i inni; Ilustracja: NASA/CXC/SAO/M. Weiss; Obróbka obrazu: NASA/CXC/SAO/N. Wolk Astronomowie wykorzystali Obserwatorium Rentgenowskie Chandra i Very Large Array (VLA) , aby zbadać tę czarną dziurę i jej strumień w okresie nazywanym kosmicznym południem , które miało miejsce około trzech miliardów lat po powstaniu Wszechświata . W tym czasie większość galaktyk i supermasywnych czarnych dziur rosła szybciej niż w jakimkolwiek innym czasie w historii Wszechświata. Naukowcy mogą wykorzystać ten strumień do zadania pytań o to, w jaki sposób czarne dziury mogły ukształtować swoje otoczenie w tej krytycznej erze w historii kosmosu. Odkryliśmy, że niektóre czarne dziury mo...

Zespół astronomów odkrył najmniejszą znaną gwiazdę, wokół której krąży olbrzymia planeta, która nie powinna istnieć zgodnie z wiodącymi teoriami powstawania planet. Wizja artystyczna egzoplanety TOI-6894b krążącej wokół gwiazdy TOI-6894. Źródło: University of Warwick/Mark Garlick Nieoczekiwana planeta Gwiazda TOI-6894, podobnie jak wiele innych w naszej Galaktyce , jest małym czerwonym karłem o masie stanowiącej zaledwie ~20% masy naszego Słońca. Podobnie jak w przypadku wielu małych gwiazd, nie oczekuje się, że zapewnia ona odpowiednie warunki do formowania się i goszczenia dużej planety . Jednakże, jak pokazuje artykuł opublikowany w Nature Astronomy, globalna współpraca astronomów, w tym partnerów z Chile, USA i Europy, znalazła wyraźną sygnaturę olbrzymiej planety o nazwie TOI-6849b, krążącą wokół tej małej gwiazdy. Układ ten został odkryty w ramach zakrojonego na szeroką skalę badania danych z satelity TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) , poszukującego olbrzymich plane...

Wykrycie metanu i krzemu w atmosferze sugeruje, że powstał on w regionie analogicznym do obszaru lodowych i gazowych olbrzymów Układu Słonecznego. Wizja artystyczna przedstawia etap, na którym WASP-121b zgromadziła większość swojego gazu. Źródło: T. Müller (MPIA/HdA - CC BY-SA) Obserwacje za pomocą Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba dostarczyły nowych wskazówek na temat tego, jak powstała egzoplaneta WASP-121b i gdzie mogła powstać w dysku gazu i pyłu wokół swojej gwiazdy. Spostrzeżenia te wynikają z wykrycia kluczowych cząsteczek: pary wodnej, tlenku węgla, tlenku krzemu i metanu. Dzięki tym odkryciom, zespół kierowany przez astronomów Thomasa Evansa-Somę i Cyrila Gappa był w stanie dokonać inwentaryzacji węgla, tlenu i krzemu w atmosferze WASP-121b. Wykrycie metanu w szczególności sugeruje również silne pionowe wiatry na chłodniejszej nocnej stronie, proces często ignorowany w obecnych modelach. WASP-121b to skrajnie gorący olbrzym, który krąży wokół swojej gwiazdy macierzystej w...

Ekstremalne nuklearne zjawiska przejściowe (ENT) to nowo odkryta klasa zjawisk, które uwalniają więcej energii niż 100 supernowych, czyniąc je najbardziej energetycznymi eksplozjami obserwowanymi do tej pory przez astronomów.  Wizja artystyczna powstawania ekstremalnego nuklearnego zjawiska przejściowego. Źródło: W. M. Keck Observatory / Adam Makarenko ENT (Extreme Nuclear Transients) powstają, gdy masywne gwiazdy – co najmniej trzy razy masywniejsze od Słońca – zostają rozerwane po zbliżeniu się do supermasywnej czarnej dziury , co prowadzi do uwolnienia olbrzymich ilości energii widocznej na ogromnych odległościach. Wyniki przełomowych badań zespołu astronomów, korzystających z danych z Obserwatorium Kecka na Hawajach, zostały opublikowane w czasopiśmie Science Advances. Od ponad dekady obserwujemy zjawiska rozerwania pływowego (TDE) , ale ENT to zupełnie inne bestie – osiągają jasność prawie dziesięć razy większą niż typowe TDE  – powiedział Jason Hinkle, główny autor bada...

Analiza nowych i archiwalnych danych naukowych sugeruje, że sygnał uznany za potencjalny dowód życia jest bardzo słaby i może być wyjaśniony obecnością innych cząsteczek. Wizja artystyczna pokazująca, jak może wyglądać odległa planeta K2-18b, jej gwiazda macierzysta i towarzysząca jej planeta w tym układzie. Źródło: ESA/Hubble, M. Kornmesser W kwietniu 2025 roku świat nauki zelektryzowała informacja o wykryciu w atmosferze odległej planety pozasłonecznej cząsteczki, która mogłaby świadczyć o istnieniu tam życia. Jednak najnowsza analiza przeprowadzona przez naukowców z Uniwersytetu Chicago budzi coraz większy sceptycyzm wobec tego odkrycia. Przeglądając dane z różnych obserwacji planety, badacze uznali, że nie można mówić o rozstrzygającym wykryciu. Co więcej, odkryli, że sygnał można tłumaczyć obecnością innych cząsteczek, niekoniecznie tych, które wskazują na życie. Stwierdziliśmy, że dane, które posiadamy do tej pory, są zbyt zaszumione, aby udowodnić, że takie twierdzenie jest uza...

Astronomowie wykorzystują dane z Teleskopu Webba i modelowanie teoretyczne do badania odległego, napromieniowanego dysku protoplanetarnego. Wizja artystyczna ogromnego regionu formowania się gwiazd w mgławicy NGC 6357, z dyskiem protoplanetarnym XUE1 na pierwszym planie. Źródło: Maria Cristina Fortuna. Wszelkie prawa zastrzeżone Podstawowe elementy składowe formowania się planet mogą istnieć nawet w środowisku o ekstremalnym promieniowaniu ultrafioletowym , zgodnie z nowymi badaniami międzynarodowej współpracy kierowanej przez astronomów z Penn State. W badaniach wykorzystano niezrównane możliwości Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba i zaawansowane modelowanie termochemiczne w celu zbadania dysku protoplanetarnego - pyłu i gazu otaczającego nową gwiazdę, który może ostatecznie dać początek planetom i innym ciałom niebieskim - w jednym z najbardziej ekstremalnych środowisk w galaktyce . Artykuł opisujący badania ukazał się 20 maja 2025 roku w The Astrophysical Journal. Astronomowie od...

Astronomowie odkryli, że to nie ilość gazu w galaktyce ale jego lokalizacja decyduje o tym, czy powstają w niej nowe gwiazdy. Czerwony odcień pokazuje zawartość atomowego wodoru w galaktyce nałożoną na obraz optyczny. Źródło: Legacy Surveys/D. Lang (Perimeter Institute)/T. Westmeier – ICRAR Naukowcy z Międzynarodowego Centrum Badań Radioastronomicznych (ICRAR) dokonali odkrycia galaktyk , badając rozkład gazu, który pomaga tworzyć gwiazdy. Korzystając z teleskopu ASKAP znajdującego się w Inyarrimanha Ilgari Bundara w Australii, naukowcy z Obserwatorium Radioastronomicznego Murchisona CSIRO , zbadali rozkład gazu w około 1000 galaktyk w ramach przeglądu WALLABY . Główna autorka badań , Seona Lee, doktorantka na Uniwersytecie Australii Zachodniej w ICRAR, powiedziała, że odkrycia dają nowe spojrzenie na to, jak gwiazdy rodzą się z gazu. Podczas gdy wcześniejsze badania mogły mapować rozkład gazu tylko w kilkuset galaktykach, przegląd WALLABY z powodzeniem zmapował wodór atomowy w znaczn...