Vega - astronotki

Czarne dziury często są opisywane jako potwory Wszechświata – rozdzierają gwiazdy, pożerają wszystko, co znajdzie się zbyt blisko i utrzymują światło w niewoli. Szczegółowe dane z HST ukazują jednak czarną dziurę w nowym świetle: sprzyja ona powstawaniu gwiazd, a nie tłumi je. Gwiazdotwórcza galaktyka karłowata Henize 2-10. Źródło: SCIENCE: NASA, ESA, Zachary Schutte (XGI), Amy Reines (XGI). Często przedstawiane jako niszczycielskie potwory, które trzymają światło w niewoli, czarne dziury odgrywają mniej nikczemną rolę w najnowszych badaniach przeprowadzonych przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a . Czarna dziura znajdująca się w sercu galaktyki karłowatej   Henize 2-10 tworzy gwiazdy, zamiast je pochłaniać. Czarna dziura najwyraźniej przyczynia się do powstania nowych gwiazd w galaktyce. Wspominana galaktyka znajduje się w odległości 30 milionów lat świetlnych stąd, w gwiazdozbiorze Kompasu , na niebie południowym. Dekadę temu ta mała galaktyka wywołała wśród astronomów debatę na te...

Międzynarodowy zespół naukowców zmapował aktywną galaktykę OJ 287 z rozdzielczością kątową 12 mikrosekund łuku w zakresie radiowym. Zakrzywiony strumień w galaktyce aktywnej OJ 287 na podstawie obrazów radiowych wykonanych w różnych rozdzielczościach. Źródło: Eduardo Ros/MPIfR (Collage), Gómez i inni. The Astrophysical Journal, 2022 (Bilder). Jest to obecnie najwyższa rozdzielczość, jaką można osiągnąć w obserwacjach astronomicznych. Stało się to możliwe dzięki technice interferometrii wielkobazowej . Połączono sygnały z 12 radioteleskopów – jeden z nich znajdował się na pokładzie rosyjskiego satelity Spektr-R . Powstały w ten sposób wirtualny teleskop miał średnicę 193 000 kilometrów. Galaktyka OJ 287 znajduje się 5 miliardów lat świetlnych od Ziemi w kierunku gwiazdozbioru Raka . Należy do tak zwanej klasy blazarów – galaktyk , w których centrum znajduje się supermasywna czarna dziura . Podobno w sercu galaktyki OJ 287 ukryte są nawet dwie czarne dziury. W bezpośrednim towarzystw...

Astronomowie odkryli czarną dziurę niepodobną do żadnej innej. Przy masie 100 000 mas Słońca jest ona mniejsza niż czarne dziury, które znaleźliśmy w centrach galaktyk, ale większa niż czarne dziury, które powstają podczas eksplozji gwiazd. To czyni ją jedną z niewielu potwierdzonych czarnych dziur o masie pośredniej, obiektu od dawna poszukiwanego przez astronomów. Galaktyka Andromedy, w której zaobserwowano B023-G078. Źródło: Iván Éder; HST ACS/HRC. Mamy bardzo dobre pomiary największych, gwiazdowych czarnych dziur o masie do 100 mas Słońca, oraz supermasywnych czarnych dziur w centrach galaktyk , ale nie ma żadnych pomiarów czarnych dziur pomiędzy nimi. To taka luka , powiedział współautor badania , Anil Seth, profesor nadzwyczajny astronomii na Uniwersytecie w Utah. To odkrycie wypełnia tę lukę. Czarna dziura ukryta była w B023-G078, ogromnej gromadzie gwiazd w najbliższej nam Galaktyce Andromedy . Długo uważano, że jest to gromada kulista , jednak naukowcy twierdzą, że B023-G07...

Najnowsze badania przeprowadzone przez zespół naukowców rozwiązały stałą debatę na temat gwiazd macierzystych najjaśniejszych mgławic planetarnych. (Po lewej) Mgławica „Kocie Oko” w naszej Galaktyce. W odległości od galaktyki Andromedy (po prawej) tysiąc razy dalej te mgławice są postrzegane jako „zielone kropki”. Źródło: Romano Corradi. Pierwszą i najważniejszą informacją potrzebną do zrozumienia natury Wszechświata jest poznanie jego rozmiarów, zmierzenie odległości do galaktyk . Tak jak w epoce renesansu ludzie zaczęli określać wielkość Ziemi, położenie mórz i kontynentów, tak dzisiaj mapujemy Wszechświat za pomocą skal odległości, które zostały określone stopniowo, gwiazda po gwieździe, galaktyka po galaktyce. Jeszcze sto lat temu nie wiedzieliśmy nawet, że galaktyki to układy gwiazd, których są tysiące milionów. Dopiero postęp technologiczny, coraz większe teleskopy i coraz czulsze instrumenty pozwoliły nam badać galaktyki i zaczęliśmy analizować ich poszczególne gwiazdy. Nawet dz...

Łączenie się galaktyk jest jednym z krytycznych etapów ich ewolucji, jednak częstość występowania takich par, oraz ich wpływ na ich właściwości fizyczne są dalekie od określenia. Przykład par galaktyk z linią emisyjną. Obraz wykonany przy pomocy kamery 3 Wide Field Camera Teleskopu Kosmicznego Hubble'a. W tej próbce par widoczne są różne morfologie i separacje, największej jak dotąd w z~1. Źródło: Y.Sophia Dai. Nowe badania , przeprowadzone przez prof. Y.Sophia Dai z Centrum Astronomii Południowej Ameryki Chińskiej Akademii Nauk (CASSACA) w Narodowym Obserwatorium Astronomicznym Chińskiej Akademii Nauk (NAOC), dostarczają świeżego spojrzenia na to, czy i jak wzajemne oddziaływanie dwóch galaktyk wpływa na ich formowanie się i ewolucję. Jest to pierwszy przypadek, gdy pary galaktyk z przesunięciem ku czerwieni ~1 zostały potwierdzone kinematycznie dla tak dużej próbki statystycznej  – powiedziała prof. Y.Sophia Dai, główna autorka badania. W oparciu o sześcioletnie badania z użyci...

Astronomowie zaobserwowali meandrujące dwubiegunowe strumienie gwiazdowe z młodych gwiazd, wykorzystując do tego optykę adaptatywną. Wijący się strumień młodej gwiazdy, MHO 2147. Źródło: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA. Faliste strumienie gwiazdowe leniwie wiją się przez pole gwiazd na nowych zdjęciach uchwyconych z Chile przez Obserwatorium Gemini . Delikatnie zakrzywiające się gwiazdowe strumienie są wypływem z młodych gwiazd, a astronomowie podejrzewają, że ich wygląd wywołany jest przyciąganiem grawitacyjnym towarzyszących im gwiazd. Te doskonałe obrazy zostały wykonane przy użyciu systemu optyki adaptacyjnej teleskopu Gemini South, który pomaga astronomom przeciwdziałać efektom rozmycia spowodowanym przez turbulencje atmosferyczne. Strumienie młodych gwiazd są powszechnym produktem ubocznym formowania się gwiazd i uważa się, że powstają w wyniku wzajemnego oddziaływania pomiędzy polami magnetycznymi rotujących młodych gwiazd, a otaczającymi je dyskami gazu. Odd...

Po raz pierwszy naukowcy uważają, że udało im się wykryć połączenie dwóch czarnych dziur o ekscentrycznych orbitach. Według pracy opublikowanej w Nature Astronomy przez naukowców z Rochester Institute of Technology's Center for Computational Relativity and Gravitation (CCRG) oraz University of Florida, może to pomóc wyjaśnić, dlaczego niektóre połączone czarne dziury wykryte przez LIGO Scientific Collaboration i Virgo Collaboration, są znacznie cięższe niż wcześniej sądzono. Wizja artystyczna dwóch czarnych dziur, które mają się zderzyć. Źródło: Mark Myers, ARC Centre of Excellence for Gravitational Wave Discovery (OzGrav). Ekscentryczne orbity są oznaką, że czarne dziury  mogą wielokrotnie pochłaniać inne podczas przypadkowych spotkań w obszarach gęsto zaludnionych czarnymi dziurami, takich jak centra galaktyk . Naukowcy zbadali najmasywniejszą zaobserwowaną do tej pory falę grawitacyjną , od podwójnej czarnej dziury, GW190521, aby określić, czy miały one ekscentryczne orbity. O...

Większość galaktyk, w tym nasza własna, rośnie poprzez gromadzenie nowej materii i przekształcanie jej w gwiazdy – tyle wiemy. Nie wiadomo natomiast, skąd pochodzi ta nowa materia i w jaki sposób wpływa do galaktyk, tworząc gwiazdy. Ilustracja słabych zbiorników paliwa, które otaczają galaktyki, umożliwiając im formowanie nowych gwiazd i układów planetarnych. Obraz autorstwa Shireen Dooling/ASU. W niedawno opublikowanych badaniach , astronom z Arizona State University Sanchayeeta Borthakur zidentyfikowała słabe zbiorniki paliwa, które otaczają galaktyki , oraz to, w jaki sposób to paliwo może wpadać do galaktyk, pozwalając im na formowanie nowych gwiazd i układów planetarnych. Jej badania zostały opublikowane w „Astrophysical Journal” Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego. Wcześniejsze badania w dziedzinie formowania się gwiazd sugerowały, że niektóre galaktyki produkują więcej gwiazd niż pozwala na to zapas gazu gwiazdotwórczego. Dla Borthakur sugerowało to, że nowy gaz musi nap...

Astronomowie zaczynają docierać do źródeł szybkich błysków radiowych – potężnych, ulotnych błysków fal radiowych obserwowanych w odległościach pozagalaktycznych. Silnie namagnesowane gwiazdy neutronowe, zwane magnetarami, mogą być odpowiedzialne za wiele z tych odległych zdarzeń, ale jak dokładnie te ekstremalne obiekty generują szybkie błyski radiowe? Wizja artystyczna magnetara, gwiazdy neutronowej z silnym polem magnetycznym. Źródło: ESA. Kosmiczna zagadka Zagadka, skąd pochodzą szybkie błyski radiowe (FRB) , w każdym razie niektóre z nich, wydawała się być rozwiązana, gdy okazało się, że pierwszy rozbłysk radiowy w Drodze Mlecznej pochodzi od magnetara – skrajnie gęstej pozostałości gwiazdowej o polu magnetycznym około 100 miliardów do 10 bilionów razy silniejszym niż typowy magnes na lodówce. Ale jak to często bywa w astrofizyce, rozwiązanie tej zagadki pociągnęło za sobą wiele innych: w jaki sposób magnetary generują te silne, krótkie wybuchy fal radiowych i czy powstają one ...

Międzynarodowy zespół astronomów wykonał krok naprzód w zrozumieniu ewolucji galaktyk, a tym samym opowiedział historię zapisaną w niebie. Obraz galaktyki spiralnej NGC 4424 z zaznaczoną gromadą Nikhuli. Źródło: NASA/ESA, Or Graur (University of Portsmouth), Adam Riess (Johns Hopkins University), Lisa Frattare (Space Telescope Science Institute)/NASA/ESA, Bogdan Ciambur (Paris Observatory), Alister Graham (Swinburne University of Technology). Przez długi czas pozostawało tajemnicą, w jaki sposób niektóre galaktyki spiralne pozyskały swoją centralną czarną dziurę . Dzięki połączeniu obserwacji w zakresie promieniowania widzialnego i rentgenowskiego , astronomowie odkryli ślady tego, co prawdopodobnie było kiedyś małą galaktyką w kształcie kuli, która wpadła do galaktyki spiralnej i dostarczyła czarną dziurę mającą rozmiar uważany za odpowiedni. Podobieństwo to nie umknęło uwadze głównego autora nowych badań , profesora Alistera Grahama z Centrum Astrofizyki i Superkomputerów w Swinbur...

Odkrycie ponad 4500 egzoplanet stworzyło potrzebę modelowania struktury i dynamiki ich wnętrza. Jak się okazało, kluczową rolę odgrywa w tym żelazo. Wizualizacja przekroju poprzecznego superziemi z komorą National Ignition Facility nałożoną na płaszcz, patrząc w głąb jądra. Źródło: Johna Jetta/LLNL. Zespół naukowców wykorzystał lasery w National Ignition Facility do eksperymentalnego określenia krzywej topnienia pod wysokim ciśnieniem i właściwości strukturalnych czystego żelaza do 1000 GPa (prawie 10 000 000 atmosfer), czyli trzy raz większego ciśnienia niż panuje w wewnętrznym jądrze Ziemi i prawie cztery razy większego, niż jakiekolwiek wcześniejsze eksperymenty. Naukowcy przeprowadzili serię eksperymentów, które naśladują warunki obserwowane przez działkę żelaza opadającą w kierunku centrum jądra superziemi . Samo bogactwo żelaza we wnętrzach planet skalistych sprawia, że konieczne jest zrozumienie właściwości i reakcji żelaza w ekstremalnych warunkach panujących głęboko w jądrac...

Odkrycie supermasywnej czarnej dziury w stosunkowo małej galaktyce może pomóc astronomom rozwikłać tajemnicę związaną z tym, jak rosną największe czarne dziury. Grupa galaktyk HCG 068, w której znajduje się galaktyka karłowata MRK 462. Źródło: Promieniowanie X: NASA/CXC/Dartmouth Coll./J. Parker & R. Hickox; Optyczne/podczerwień: Pan-STARRS. Naukowcy wykorzystali teleskop Chandra , aby zidentyfikować czarną dziurę mającą około 200 000 razy więcej masy niż Słońce, zagrzebaną w gazie i pyle w galaktyce MRK 462. MRK 462 zawiera zaledwie kilkaset milionów gwiazd, co czyni ją galaktyką karłowatą . Dla porównania, nasza Droga Mleczna posiada kilkaset miliardów gwiazd. Jest to jeden z pierwszych przypadków, gdy silnie przesłonięta supermasywna czarna dziura została znaleziona w galaktyce karłowatej. Ta czarna dziura w MRK 462 należy do najmniejszych z supermasywnych czarnych dziur  – mówi Jack Parker z Dartmouth College w New Hampshire, który kierował badaniami wraz z kolegą Ryanem...

Odkryto kolejnego członka nowej klasy wybuchów supernowych – najjaśniejszą z nich zaobserwowaną w promieniach rentgenowskich. Nowe zdarzenie, nazwane AT2020mrf, jest dopiero piątą odkrytą do tej pory supernową należącą do klasy tzw. „Krowy”. Nazwa grupy pochodzi od pierwszej supernowej odkrytej w tej klasie, AT2018cow , której przypadkowo wygenerowana nazwa składała się ze słowa „krowa” (ang. cow). Grafika porównująca normalną supernową z supernową klasy Krowa. Źródło: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF. Co kryje się za tymi niezwykłymi eksplozjami? Nowe dowody wskazują albo na aktywne czarne dziury , albo na gwiazdy neutronowe . Kiedy masywna gwiazda eksploduje, pozostawia po sobie albo czarną dziurę, albo martwą pozostałość gwiazdową zwaną gwiazdą neutronową. Zazwyczaj te pozostałości gwiazdowe są stosunkowo nieaktywne i spowite materią wyrzuconą podczas eksplozji. Jednak według Yuhan Yao, studentki Caltech i współautorki artykułu , zdarzenia podobne do Krowy mają w swoich jądrach bardzo akty...

Badany przez teleskop SOAR układ podwójny biały karzeł-pulsar milisekundowy, jest pierwszym, który został odkryty na przedostatnim etapie swojej ewolucji. Wizja artystyczna ewoluującego układu podwójnego białego karła i pulsara milisekundowego. Źródło: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/Spaceengine. Podziękowania: M. Zamani (NSF's NOIRLab). Korzystając z 4,1-metrowego teleskopu SOAR w Chile, astronomowie odkryli pierwszy przykład układu podwójnego , gdzie gwiazda będąca w trakcie procesu przemiany w białego karła krążyła wokół gwiazdy neutronowej , która właśnie zakończyła przemianę w szybko wirującego pulsara . Para ta, pierwotnie wykryta przez Kosmiczny Teleskop Fermiego , jest „brakującym ogniwem” w ewolucji takich układów podwójnych. Odkryto, że jasnym, tajemniczym źródłem promieniowania gamma jest szybko wirująca gwiazda neutronowa, zwana pulsarem milisekundowym , który krąży wokół gwiazdy będącej w trakcie ewolucji w białego karła o bardzo niskiej masie. Tego typu układy podwójne...

Dzięki badaniom międzynarodowego zespołu astronomów odkryto pierwszą w swoim rodzaju eksplodującą gwiazdę, o której sądzono, że istnieje tylko w teorii. Wyniki badań zostały opublikowane w Nature. Gwiazda Wolfa-Rayeta i otaczająca ją mgławica uchwycone przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a. Źródło: NASA/ESA Hubble Space Telescope. W niedalekiej przeszłości, odkrycie supernowej było uważane za rzadkie zdarzenie. Dzisiaj zaawansowane instrumenty pomiarowe i metody analizy umożliwiają wykrycie pięćdziesięciu takich eksplozji dziennie, co zwiększyło prawdopodobieństwo, że naukowcy będą w stanie dostrzec rzadsze rodzaje eksplozji, które do tej pory istniały jedynie jako teoretyczne konstrukcje. Niedawno międzynarodowy zespół naukowców, kierowany przez badacza Avishaya Gal-Yama z Wydziału Fizyki Cząstek i Astrofizyki Instytutu Weizmanna, odkrył supernową, której nigdy wcześniej nie zaobserwowano. Jest to eksplozja pochodząca od gwiazdy Wolfa-Rayeta , typu wysoko wyewoluowanej gwiazdy, która...