Pierwsze światło kosmicznego teleskopu rentgenowskiego eROSITA
Uzyskano pierwsze zdjęcia z kosmicznego teleskopu rentgenowskiego eROSITA, który został umieszczony w punkcie L2 w lipcu b.r. Po przedłużonej fazie uruchomienia wszystkie siedem modułów teleskopu z niestandardowymi kamerami CCD obserwuje niebo od 13 października. Pierwsze kompozycje obrazów pokazują w niezwykłych szczegółach naszą sąsiednią galaktykę, Wielki Obłok Magellana, oraz dwie oddziałujące gromady galaktyk odległe o ok. 800 mln lat św.
„Teraz możemy zacząć zbierać owoce ponad dziesięciu lat pracy. Wszyscy jesteśmy pod wrażeniem pięknych pierwszych zdjęć z naszego teleskopu. Aby osiągnąć nasze cele naukowe, potrzebowaliśmy wystarczającej czułości, by wykryć najdalsze gromady galaktyk na całym niebie w rentgenowskim Wszechświecie i analizować je przestrzennie. Te obrazy pierwszego światła pokazują, że możemy to dokładnie tak zrobić, ale możemy pójść o wiele dalej. Kamery CCD są najnowocześniejsze i mają doskonałą rozdzielczość spektralną i czasową. Potencjał nowych odkryć jest ogromny” – mówi Peter Predehl, główny badacz eROSITA. Pierwsze obrazy eROSITA zostały uzyskane w serii ekspozycji wszystkich siedmiu modułów teleskopu, przy łącznym czasie integracji około jednego dnia zarówno dla Wielkiego Obłoku Magellana (LMC) jak i układu A3391/3395 oddziałujących gromad galaktyk oddalonych o ok. 800 mln lat św.
W naszej sąsiedniej galaktyce, LMC, eROSITA pokazuje nie tylko rozmieszczenie rozproszonego gorącego gazu, ale także pewne niezwykłe szczegóły, takie jak pozostałości po supernowej, np. SN 1987A. Teraz obraz z eROSITA potwierdza, że źródło to staje się coraz słabsze, ponieważ fala uderzeniowa wytworzona przez wybuch gwiazdy w 1987 r. rozprzestrzenia się w ośrodku międzygwiezdnym. Oprócz wielu innych gorących obiektów w samym LMC, eROSITA ujawniła również szereg gwiazd na pierwszym planie z naszej własnej galaktyki Drogi Mlecznej, a także odległych aktywnych jąder galaktycznych, których promieniowanie przebija rozproszoną emisję gorącego gazu w LMC.
„Promienie rentgenowskie dają nam wyjątkowe spojrzenie na Wszechświat. Patrząc na pozornie normalna gwiazdę, możemy zobaczyć orbitującego białego karła lub gwiazdę neutronową w trakcie pożerania swojego towarzysza. Światło widzialne pokazuje strukturę galaktyki śledząc jej gwiazdy, ale promienie X są zdominowane przez supermasywne czarne dziury rosnące w ich jądrach. A tam, gdzie za pomocą teleskopów optycznych widzimy gromady galaktyk, promienie X ukazują ogromne zbiorniki gazu wypełniające przestrzeń między nimi i śledzą strukturę ciemnej materii Wszechświata. Dzięki zademonstrowanym wynikom wiemy teraz, że eROSITA doprowadzi do przełomu w naszym rozumieniu ewolucji energetycznego Wszechświata” – wyjaśnia Kirpal Nandra, dyrektor astrofizyki wysokich energii w MPE.
Sięgając w głąb Wszechświata, obraz oddziałującego układu gromad galaktyk A3391/3395 uwydatnia dynamiczne procesy, które prowadzą do powstawania gigantycznych struktur we Wszechświecie. Gromady, wyglądające na obrazach eROSITA jak duże, eliptyczne mgławice, rozciągają się na dziesiątki milionów lat świetlnych i zawierają tysiące galaktyk. Gromady galaktyk są jednym z głównych celów naukowych eROSITA; astronomowie spodziewają się znaleźć około 100 000 gromad galaktyk emitujących promieniowanie X, a także kilka milionów aktywnych czarnych dziur w centrach galaktyk podczas 4-letniego przeglądu całego nieba w miękkich i twardych pasmach rentgenowskich.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
.jpg)
