Zaskakująca para gwiazd - biały i brązowy karzeł

Jakieś 2.700 lat świetlnych od Ziemi ma miejsce niezwykle rzadki przypadek: biały i brązowy karzeł okrążają siebie nawzajem w czasie krótszym, niż półtorej godziny.

Biały karzeł, którego astronomowie nazwali WD 1202-024, został odkryty w 2006 roku. WD 1202 stała się białym karłem około 50 milionów lat temu, kiedy zabrakło wodoru w jej jądrze. Gdy badania wykazały, że WD 1202 konsekwentnie zmienia swoją jasność astronomowie sądzili, że jest to gwiazda zmienna. Badając, co powodowało zmiany jasności gwiazdy astronomowie byli zdziwieni, że są one wywołane przez towarzyszącego jej brązowego karła.

Odległość dzieląca obydwa składniki to zaledwie 310.000 km, czyli mniej, niż odległość Ziemia-Księżyc (380.000 km). Grawitacja białego karła jest tak silna, że ciągnie brązowego karła po orbicie, która się zamyka w czasie 71 minut. Oznacza to, że obiekty okrążają się nawzajem z prędkością 100 km/s.

Brązowy karzeł, jak każdy inny obiekt tego typu, jest zbyt duży, by można uznać go za planetę, lecz nie wystarczająco duży, by utrzymać syntezę jądrową. Jego masa stanowi 67 mas Jowisza przy średnicy naszej największej planety. Ponieważ białe karły są małymi pozostałościami po byłych gwiazdach, WD 1202-024 jest znacznie mniejszy, niż gwiazda, z której powstał. Rozmiary obydwu obiektów są porównywalne, co powoduje zauważalną zmianę jasności w momencie, gdy brązowy karzeł przechodzi pomiędzy białym karłem a obserwatorem na Ziemi.

WD 1202 pali się w temperaturze 22.000^oC, co czyni go wystarczająco jasnym by go zobaczyć, podczas gdy brązowy karzeł jest za słaby, żeby dostrzec go bez pomocy towarzyszącego mu białego karła.

Astronomowie wierzą, że brązowy karzeł znalazł się wewnątrz WD 1202 około 50 milionów lat temu, gdy ten rozdymał się aby stać się czerwonym olbrzymem, stając się większym, niż sięga orbita brązowego karła, i pochłaniając go zarazem. Jednak brązowy karzeł przetrwał, ponieważ gęstość gazu w zewnętrznych warstwach czerwonego olbrzyma spadła, podczas gdy się rozszerzała, chroniąc brązowego karła przed staniem się zbyt gorącym.

Dzisiaj brązowy karzeł krąży wokół WD 1202 tak blisko, że powoli jest wciągany do gwiazdy. Astronomowie sądzą, że za około 250 milionów lat brązowy karzeł zbliży się tak bardzo, że grawitacja białego karła będzie czerpać materię z niego i ostatecznie rozbłyśnie, gdy materia tuż nad jego powierzchnią eksploduje.

Podczas tej eksplozji układ rozświetlił by się flarą, zanim się ochłodzi i ściemnieje, by powtórzyć się ponownie w nadchodzących latach.

Źródło:
Astronomy.com

Opracowanie:
Agnieszka Nowak

Urania - Postępy Astronomii