Pierwsza planetoida z systemem pierścieni
Obserwacje dokonane w wielu miejscach w Ameryce Południowej, włączając w to Obserwatorium ESO (Europejskie Obserwatorium Południowe) w La Silla, dały zaskakujące odkrycie. Odległa planetoida Chariklo jest otoczona przez dwa gęste i wąskie pierścienie. Jest to najmniejszy i zarazem piąty znany nam obiekt w Układzie Słonecznym – po Jowiszu, Saturnie, Uranie i Neptunie, posiadający taką strukturę. Pochodzenie pierścieni pozostaje tajemnicą, ale wydaje się być wynikiem kolizji, w wyniku której powstał dysk „gruzu”.
Pierścienie Saturna są najbardziej spektakularnym widokiem na niebie, ale i mniej widowiskowe odnaleziono wokół innych gazowych olbrzymów. Mimo wielu dokładnych poszukiwań, nie udało się odnaleźć pierścieni wokół małych obiektów krążących w Układzie Słonecznym. Teraz obserwacje odległej planetoidy (10199) Chariklo, przechodzącej na tle gwiazdy pokazały, że obiekt jest otoczony przez dwa pierścienie. „Nie szukaliśmy pierścieni i nawet nie myśleliśmy, że tak mały obiekt, jakim jest Chariklo, może je w ogóle mieć, więc odkrycie – i niesamowita ilość detali, które zobaczyliśmy w układzie – stało się kompletnym zaskoczeniem!” – mówi Felipe Braga-Ribas z (Observatório Nacional/MCTI, Rio de Janeiro, Brazylia), który planował kampanię obserwacyjną.
Chariklo jest największym członkiem grupy Centaurów i krąży między orbitami Saturna i Urana, w zewnętrznych częściach Układu Słonecznego. Prognozy pokazywały, że będzie przechodzić przed gwiazdą UCAC4 248-108672 dnia 03.06.2013 r. a zjawisko będzie widoczne z Ameryki Południowej. Astronomowie do obserwacji użyli siedmiu różnych teleskopów, w tym duńskiego o średnicy 1,54 metra oraz teleskopu TRAPPIST w Obserwatorium ESO, znajdującego się w La Silla, w Chile. Mogli zaobserwować jak gwiazda znika na kilka sekund, gdy jej światło jest blokowane przez Chariklo. Zjawisko takie nazywamy zakryciem.
Odkryto jednak więcej, niż się spodziewano. Kilka sekund przed i kilka sekund po głównym zakryciu, były dwa dalsze krótkie spadki jasności gwiazdy. Coś wokół Chariklo blokowało światło! Porównując obserwacje z różnych miejsc, zespół mógł odtworzyć nie tylko kształt i rozmiar samego obiektu, ale także kształt i szerokość oraz inne właściwości nowoodkrytych pierścieni. Astronomowie stwierdzili, że układ pierścieni obejmuje dwa wyraźnie ograniczone pierścienie o szerokości zaledwie siedmiu oraz trzech kilometrów, oddzielonych dziewięciokilometrową luką – wokół małego obiektu o średnicy 250 km., krążącego za orbitą Saturna.
„Dla mnie było to niesamowite zdać sobie sprawę, że byliśmy w stanie nie tylko wykryć układ pierścieni, ale także wskazać, że są to dwa odrębne pierścienie. Próbuję sobie wyobrazić, jak to by było stać na powierzchni lodowego obiektu – na tyle małego, że szybki sportowy samochód mógłby osiągnąć prędkość ucieczki i odjechać w przestrzeń kosmiczną – i spojrzeć w górę na szeroki na 20 kilometrów system pierścieni znajdujący się 1000 razy bliżej, niż Księżyc” – dodaje Uffe Gråe Jørgensen (Instytut Nielsa Bohra, z Uniwersytetu Kopenhaskiego, w Danii).
Mimo, że wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, astronomowie uważają, że ten rodzaj pierścieni mógł powstać z pozostałości po kolizji. Materiał musiał przekształcić się w dwa wąskie pierścienie przez obecność małych domniemanych księżyców. „Więc, podobnie tak jak pierścienie, Chariklo może posiadać przynajmniej jeden księżyc, ciągle czekający na odkrycie” – dodaje Felipe Braga Ribas. Pierścienie mogą okazać się zjawiskiem, które w przyszłości doprowadzi do powstania małych satelitów. Taka sekwencja, na znacznie większą skalę może wyjaśnić narodziny naszego Księżyca w początkach Układu Słonecznego, a także pochodzenie wielu innych satelitów wokół planet i planetoid.
Źródło:
ESO
Pierścienie Saturna są najbardziej spektakularnym widokiem na niebie, ale i mniej widowiskowe odnaleziono wokół innych gazowych olbrzymów. Mimo wielu dokładnych poszukiwań, nie udało się odnaleźć pierścieni wokół małych obiektów krążących w Układzie Słonecznym. Teraz obserwacje odległej planetoidy (10199) Chariklo, przechodzącej na tle gwiazdy pokazały, że obiekt jest otoczony przez dwa pierścienie. „Nie szukaliśmy pierścieni i nawet nie myśleliśmy, że tak mały obiekt, jakim jest Chariklo, może je w ogóle mieć, więc odkrycie – i niesamowita ilość detali, które zobaczyliśmy w układzie – stało się kompletnym zaskoczeniem!” – mówi Felipe Braga-Ribas z (Observatório Nacional/MCTI, Rio de Janeiro, Brazylia), który planował kampanię obserwacyjną.
Chariklo jest największym członkiem grupy Centaurów i krąży między orbitami Saturna i Urana, w zewnętrznych częściach Układu Słonecznego. Prognozy pokazywały, że będzie przechodzić przed gwiazdą UCAC4 248-108672 dnia 03.06.2013 r. a zjawisko będzie widoczne z Ameryki Południowej. Astronomowie do obserwacji użyli siedmiu różnych teleskopów, w tym duńskiego o średnicy 1,54 metra oraz teleskopu TRAPPIST w Obserwatorium ESO, znajdującego się w La Silla, w Chile. Mogli zaobserwować jak gwiazda znika na kilka sekund, gdy jej światło jest blokowane przez Chariklo. Zjawisko takie nazywamy zakryciem.
Odkryto jednak więcej, niż się spodziewano. Kilka sekund przed i kilka sekund po głównym zakryciu, były dwa dalsze krótkie spadki jasności gwiazdy. Coś wokół Chariklo blokowało światło! Porównując obserwacje z różnych miejsc, zespół mógł odtworzyć nie tylko kształt i rozmiar samego obiektu, ale także kształt i szerokość oraz inne właściwości nowoodkrytych pierścieni. Astronomowie stwierdzili, że układ pierścieni obejmuje dwa wyraźnie ograniczone pierścienie o szerokości zaledwie siedmiu oraz trzech kilometrów, oddzielonych dziewięciokilometrową luką – wokół małego obiektu o średnicy 250 km., krążącego za orbitą Saturna.
„Dla mnie było to niesamowite zdać sobie sprawę, że byliśmy w stanie nie tylko wykryć układ pierścieni, ale także wskazać, że są to dwa odrębne pierścienie. Próbuję sobie wyobrazić, jak to by było stać na powierzchni lodowego obiektu – na tyle małego, że szybki sportowy samochód mógłby osiągnąć prędkość ucieczki i odjechać w przestrzeń kosmiczną – i spojrzeć w górę na szeroki na 20 kilometrów system pierścieni znajdujący się 1000 razy bliżej, niż Księżyc” – dodaje Uffe Gråe Jørgensen (Instytut Nielsa Bohra, z Uniwersytetu Kopenhaskiego, w Danii).
Mimo, że wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, astronomowie uważają, że ten rodzaj pierścieni mógł powstać z pozostałości po kolizji. Materiał musiał przekształcić się w dwa wąskie pierścienie przez obecność małych domniemanych księżyców. „Więc, podobnie tak jak pierścienie, Chariklo może posiadać przynajmniej jeden księżyc, ciągle czekający na odkrycie” – dodaje Felipe Braga Ribas. Pierścienie mogą okazać się zjawiskiem, które w przyszłości doprowadzi do powstania małych satelitów. Taka sekwencja, na znacznie większą skalę może wyjaśnić narodziny naszego Księżyca w początkach Układu Słonecznego, a także pochodzenie wielu innych satelitów wokół planet i planetoid.
Źródło:
ESO
