Odkryty ogromnego żółtego nadolbrzyma
Dzięki Interferometrowi VLT (Very Large Telescope) astronomowie odkryli ogromną żółtą gwiazdę, jedną z dziesięciu znanych nadolbrzymów. Gwiazda ta ma rozmiary ponad 1.300 razy większe niż nasze Słońce i jest częścią układu podwójnego. Oba składniki znajdują się w bardzo ścisłej odległości od siebie, pozostając w bliskim kontakcie. Obserwacje były wykonywane przez ponad sześćdziesiąt lat, w tym przez obserwatorów amatorów. Wskazują one, że ten rzadki i niezwykły obiekt zmienia się bardzo szybko i został uchwycony w bardzo krótkiej fazie swojego życia.
Olivier Chesneau z Observatoire de la Côte d’Azur, Nice, Francja oraz międzynarodowy zespół współpracowników, korzystający w VLTI będącego własnością ESO, odkryli, że żółty nadolbrzym HR 5171A jest niesamowicie ogromny – 1.300 razy większy, niż średnica Słońca, i znacznie większy, niż się spodziewano. Czyni go to największą znaną żółtą gwiazdą. Znajduje się również na szczycie dziesięciu największych znanych gwiazd – 50% większy, niż słynny czerwony superolbrzym Betelguese – i około miliona razy jaśniejszy, niż nasze Słońce. „Nowe obserwacje również pokazały, że gwiazda ta znajduje się w bardzo ciasnym układzie podwójnym, co było prawdziwym zaskoczeniem. Dwie gwiazdy znajdują się tak blisko siebie, że się dotykają, a ich układ przypomina gigantyczny orzeszek” – mówi Chesneau.
Astronomowie użyli techniki zwanej interferometrią w celu połączenia światła zebranego z wielu pojedynczych teleskopów, efektownie tworząc gigantyczny teleskop o rozmiarach do 140 metrów. Nowe wyniki badań skłoniły zespół do gruntownego zbadania starszych obserwacji gwiazd, które trwały ponad sześćdziesiąt lat, aby zobaczyć, jak obiekt zachowywał się w przeszłości.
HR 5171A
Żółte nadolbrzymy są rzadkością, w naszej Galaktyce znamy jedynie kilkanaście takich obiektów. Najbardziej znanym jest Rho Cassiopeiae. Są to jedne z największych i najjaśniejszych gwiazd. Znajdują się na takim etapie swojego życia, gdy są niestabilne i szybko się zmieniają. Ze względu na tę niestabilność żółte nadolbrzymy również wyrzucają materię na zewnątrz, tworząc dużą, rozszerzoną atmosferę wokół gwiazdy. Pomimo swojej dużej odległości od Ziemi – 12.000 lat świetlnych – obiekt ten jest widoczny gołym okiem, przy dobrych warunkach obserwacyjnych. Odkryto, że HR 5171A w ciągu ostatnich czterdziestu lat stawała się coraz większa i jednocześnie chłodniejsza, a my patrzymy na jej ciągle trwającą ewolucję. Tylko kilka gwiazd zostało „złowione” w tej bardzo krótkiej fazie, w której ulegają bardzo dramatycznej zmianie temperatury, ponieważ szybko się rozwijają.
Analizując dane na temat zmian jasności gwiazdy, wykorzystując obserwacje z innych obserwatoriów, astronomowie potwierdzili, że obiekt znajduje się w układzie podwójnym zaćmieniowym. W tym przypadku HR 5171A jest okrążany przez swojego towarzysza w okresie 1.300 dni. Mniejszy towarzysz ma tylko nieznacznie wyższą temperaturę niż HR 5171A, wynoszącą 5.000 stopni Celsjusza. Chesneau podsumowuje „Towarzysz, którego odkryliśmy jest bardzo ważny, gdyż może mieć wpływ na losy HR 5171A, na przykład zdzierając zewnętrzne warstwy gwiazdy i modyfikując jej ewolucję”. To nowe odkrycie podkreśla znaczenie badania tych wielkich i krótko żyjących żółtych nadolbrzymów, i może pozwolić zrozumieć procesy ewolucyjne masywnych gwiazd w ogóle.
Źródło:
ESO
Olivier Chesneau z Observatoire de la Côte d’Azur, Nice, Francja oraz międzynarodowy zespół współpracowników, korzystający w VLTI będącego własnością ESO, odkryli, że żółty nadolbrzym HR 5171A jest niesamowicie ogromny – 1.300 razy większy, niż średnica Słońca, i znacznie większy, niż się spodziewano. Czyni go to największą znaną żółtą gwiazdą. Znajduje się również na szczycie dziesięciu największych znanych gwiazd – 50% większy, niż słynny czerwony superolbrzym Betelguese – i około miliona razy jaśniejszy, niż nasze Słońce. „Nowe obserwacje również pokazały, że gwiazda ta znajduje się w bardzo ciasnym układzie podwójnym, co było prawdziwym zaskoczeniem. Dwie gwiazdy znajdują się tak blisko siebie, że się dotykają, a ich układ przypomina gigantyczny orzeszek” – mówi Chesneau.
Astronomowie użyli techniki zwanej interferometrią w celu połączenia światła zebranego z wielu pojedynczych teleskopów, efektownie tworząc gigantyczny teleskop o rozmiarach do 140 metrów. Nowe wyniki badań skłoniły zespół do gruntownego zbadania starszych obserwacji gwiazd, które trwały ponad sześćdziesiąt lat, aby zobaczyć, jak obiekt zachowywał się w przeszłości.
Żółte nadolbrzymy są rzadkością, w naszej Galaktyce znamy jedynie kilkanaście takich obiektów. Najbardziej znanym jest Rho Cassiopeiae. Są to jedne z największych i najjaśniejszych gwiazd. Znajdują się na takim etapie swojego życia, gdy są niestabilne i szybko się zmieniają. Ze względu na tę niestabilność żółte nadolbrzymy również wyrzucają materię na zewnątrz, tworząc dużą, rozszerzoną atmosferę wokół gwiazdy. Pomimo swojej dużej odległości od Ziemi – 12.000 lat świetlnych – obiekt ten jest widoczny gołym okiem, przy dobrych warunkach obserwacyjnych. Odkryto, że HR 5171A w ciągu ostatnich czterdziestu lat stawała się coraz większa i jednocześnie chłodniejsza, a my patrzymy na jej ciągle trwającą ewolucję. Tylko kilka gwiazd zostało „złowione” w tej bardzo krótkiej fazie, w której ulegają bardzo dramatycznej zmianie temperatury, ponieważ szybko się rozwijają.
Analizując dane na temat zmian jasności gwiazdy, wykorzystując obserwacje z innych obserwatoriów, astronomowie potwierdzili, że obiekt znajduje się w układzie podwójnym zaćmieniowym. W tym przypadku HR 5171A jest okrążany przez swojego towarzysza w okresie 1.300 dni. Mniejszy towarzysz ma tylko nieznacznie wyższą temperaturę niż HR 5171A, wynoszącą 5.000 stopni Celsjusza. Chesneau podsumowuje „Towarzysz, którego odkryliśmy jest bardzo ważny, gdyż może mieć wpływ na losy HR 5171A, na przykład zdzierając zewnętrzne warstwy gwiazdy i modyfikując jej ewolucję”. To nowe odkrycie podkreśla znaczenie badania tych wielkich i krótko żyjących żółtych nadolbrzymów, i może pozwolić zrozumieć procesy ewolucyjne masywnych gwiazd w ogóle.
Źródło:
ESO
