Gwiazdy rozświetlające serce kosmicznej róży
DEC rejestruje najbardziej szczegółowy obraz pełnej blasku Mgławicy Rozeta i gromady gwiazd wzmacniającej jej blask.
 |
| Mgławica Rozeta z gromadą otwartą NGC 2244. Źródło: CTIO/NOIRLab/DOE/NSF/AURA |
W ognistych płatkach Mgławicy Rozeta znajduje się NGC 2244, młoda gromada gwiazd, którą pielęgnowała. Gwiazdy gromady rozświetlają mgławicę w żywych odcieniach czerwieni, złota i fioletu, a nieprzezroczyste wieże pyłu wznoszą się z kłębiących się obłoków wokół jej wydrążonego jądra. To zdjęcie, zarejestrowane przez 570-megapikselową kamerę Dark Energy Camera, zostało opublikowane z okazji piątej rocznicy NOIRLab.
Odległa o około 5000 lat świetlnych Mgławica Rozeta wydaje się rozkwitać w ośrodku międzygwiazdowym. Każdy szczegół tego kosmicznego kwiatu, od jego świecącej centralnej wnęki po cieniste włókna i globule, został uchwycony przez 570-megapiskelową kamerę Departamentu Energii (DECam), zamontowaną na 4-metrowym teleskopie w Cerro Tololo Inter-American Observatory w Chile, w ramach programu NSF NOIRLab.
Znajdująca się w konstelacji Jednorożca Mgławica Rozeta rozciąga się na 1,3 stopnia na niebie. Dla porównania, dobrze znana Mgławica Oriona, znajdująca się w konstelacji Oriona tuż poniżej pasa myśliwego, zajmuje jeden stopień nieba. Chociaż Mgławica Rozeta ma średnicę 130 lat świetlnych – ponad pięć razy więcej niż Mgławica Oriona – ich pozorne rozmiary są podobne, ponieważ ta pierwsza jest czterokrotnie bardziej odległa.
Równie widoczny jak „płatki” mgławicy jest wyraźny brak gazu w jej centrum. Winowajcami odpowiedzialnymi za wydrążenie tego pustego rdzenia są najmasywniejsze gwiazdy NGC 2244 – otwartej gromady gwiazd, którą tworzy mgławica. Gromada ta narodziła się około dwa miliony lat temu po tym, jak gazy mgławicy połączyły się w grudki, które zlepiła ich wzajemna grawitacja. Ostatecznie niektóre grudki stały się masywnymi gwiazdami, które wytwarzały wiatry gwiazdowe wystarczająco silne, aby wywiercić dziurę w sercu mgławicy.
Masywne gwiazdy NGC 2244 emitują również promieniowanie ultrafioletowe, które jonizuje otaczający gaz wodorowy i rozświetla mgławicę w całej gamie wspaniałych kolorów. Kłębiące się czerwone obłoki to obszary emisji h-alfa, wynikające z wysoko naenergetyzowanych atomów wodoru emitujących czerwone światło. Wzdłuż ścian centralnej wnęki, bliżej masywnych gwiazd centralnych, promieniowanie jest wystarczająco energetyczne, aby zjonizować cięższe atomy, takie jak tlen, który świeci w odcieniach złota i żółci. Wreszcie, wzdłuż krawędzi płatków kwiatu znajdują się delikatne wąsy w kolorze głębokiego różu, świecące światłem emitowanym przez zjonizowany krzem.
Jasne i świecące właściwości Mgławicy Rozeta są z pewnością uderzające, ale jej ciemne i zacienione cechy również przyciągają uwagę. Wokół wydrążonego jądra mgławicy znajduje się pasmo ciemnych chmur nazywanych „trąbami słonia”, nazywanych tak ze względu na ich filary przypominające trąby. Struktury te są nieprzezroczyste, ponieważ zawierają przesłaniający pył i wyznaczają granicę między gorącą powłoką zjonizowanego wodoru a otaczającym środowiskiem chłodniejszego wodoru. Gdy powłoka rozszerza się na zewnątrz, napotyka zimny i zbrylony gaz, który stawia opór. Tworzy to długie i rozciągnięte pnie, których długości wskazują jak palce w kierunku centralnej gromady.
Jedną z tych ciemnych cech jest Wykręcona Trąba (ang. Wrench Trunk), którego szponiasta głowa widoczna jest w prawym górnym rogu gromady centralnej. W przeciwieństwie do prototypowych pni Filarów Stworzenia, które stoją jak proste kolumny, „uchwyt” Trąby ma niezwykle spiralny kształt, który śledzi pole magnetyczne mgławicy.
Mniej oczywiste, ale równie interesujące są ciemne globule. Czasami okrągłe, a czasami w kształcie łzy, te niewielkie plamki pyłu są mniejsze niż bardziej znane globule i tylko kilka razy masywniejsze od Jowisza. Szereg z nich można dostrzec w pobliżu Wykręconej Trąby, ale setki innych rozsianych jest po całej Mgławicy Rozeta. Globule te mogą zawierać w sobie brązowe karły i planety.
Podobnie jak wszystkie róże, Mgławica Rozeta nie będzie trwać wiecznie, ponieważ te same gwiazdy, które zrodziła, spowodują również jej śmierć. Za około 10 milionów lat promieniowanie gorących, młodych gwiazd gromady NGC 2244 rozproszy mgławicę. Do tego czasu Rozeta przestanie istnieć, a jej masywne gwiazdy pozostaną bez swojego macierzystego obłoku.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
