Pierwsza mapa wypływów z pobliskiego kwazara I Zwicky 1
Astronomowie z Holandii po raz pierwszy zmapowali wypływ z jednego z najbliższych kwazarów – I Zwicky 1.
Wizja artystyczna wypływów z kwazara. Źródło: ESO/M. Kornmesser
Kwazary to jasne jądra galaktyk zasilane przez supermasywną czarną dziurę znajdującą się w ich centrum. Zespół badał wypływ gazu w I Zwicky 1, aby zmapować jego system obłoków wydmuchiwanych z prędkością od dziesiątek do tysięcy kilometrów na sekundę. Wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.
Większość galaktyk, w tym nasza Droga Mleczna, posiada w swoim centrum supermasywną czarną dziurę. Zazwyczaj ważą one miliony mas Słońca. Wiele z nich czai się w czerni kosmosu, niewiele zdradzając. Niektóre z nich mają jednak w pobliżu duże pokłady materii, którą mogą się żywić. To sprawia, że ich sąsiedztwo staje się świetlistą latarnią, przyćmiewającą całą galaktykę macierzystą. Biorąc pod uwagę odległość od Ziemi, te aktywne jądra galaktyczne wyglądają jak jasne kropki, podobnie jak gwiazdy Drogi Mlecznej. Z tego powodu zostały one historycznie sklasyfikowane jako obiekty kwazi-gwiazdowe (kwazary).
Większość kwazarów znajduje się w odległym, wczesnym Wszechświecie, ale I Zwicky 1 jest stosunkowo blisko, w odległości mniejszej niż miliard lat świetlnych od Ziemi. Zapewnia to astronomom dogodne laboratorium do badania ekstremalnych warunków panujących w kwazarach. Zespół astronomów kierowany przez Annę Juráňovą (SRON), po raz pierwszy zmapował jego wypływy. Korzystając z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a odkryli oni właściwości czterech wypływów obłoków zjonizowanego gazu, wydmuchiwanych z prędkościami 60, 280, 1950 i 2900 km/s.
I Zwicky 1 jest bardzo wyjątkowy pod względem swoich właściwości, powiedziała Juráňova. Inne kwazary mają podobne wypływy, ale w tym przypadku wszystko jest po prostu właściwe. Nasz kąt patrzenia, szerokość linii w widmie i tak dalej. To pozwala nam zagłębić się w jego procesy. Stworzyliśmy globalny obraz ruchów zjonizowanego gazu w kwazarze, co jest rzadkością.
Zespół odkrył, że jeden z wypływów został uwięziony w cieniu innego. Wynika to z silnego promieniowania kwazara, które wypycha obłoki na zewnątrz i z dala od czarnej dziury. Jony pierwiastków takich jak azot, tlen, węgiel w obłokach gazu pochłaniają światło ultrafioletowe kwazara i w konsekwencji zostają wypychane. I Zwicky 1 jest najbliższym kwazarem oferującym konkretne dowody na działanie tego mechanizmu.
Środowisko wokół I Zwicky 1 wydaje się bardziej dynamiczne niż to, które astronomowie często obserwują wokół pobliskich supermasywnych czarnych dziur. Juráňova powiedziała: Nasze dane sugerują, że znacznie więcej gazu jest unoszone i wydmuchiwane z dysku wokół czarnej dziury. Ten wygląd przybliża nas do odkrycia sposobu, w jaki te supermasywne czarne dziury rosną i oddziałują z otoczeniem.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
