Blazary gamma na niebie
Kiedy supermasywne czarne dziury w galaktycznych centrach gromadzą materię, mogą wyrzucać potężne strumienie naładowanych cząstek z prędkością zbliżoną do prędkości światła. Cząstki te z kolei emitują promieniowanie w całym spektrum elektromagnetycznym, od fal radiowych po gamma. Kiedy strumienie są zwrócone w stronę Ziemi, obiekty te nazywane są blazarami, a w błysku mogą emitować tyle promieniowania, co milion miliardów słońc.
Satelita NASA Fermi, wystrzelony w 2008 roku, wykrył wiele jasnych źródeł promieniowania gamma, ale określenie, czym one są i czy są blazarami, jest trudne, ponieważ rozdzielczość Fermiego wynosi zaledwie ¼ tarczy Księżyca w pełni, a tak duży obszar nieba zawiera zazwyczaj wiele źródeł, które mogą emitować promieniowanie gamma. Ponadto blazary notorycznie się zmieniają przy wysokich energiach, a ich nieregularne migotanie może sprawić, że trudno będzie je dokładnie określić. Rozległe obserwacje potencjalnych kandydatów instrumentami optycznymi lub innymi mogą być skuteczne, ale są bardzo czasochłonne. Międzynarodowy zespół astronomów odkrył, że barwy blazarów obserwowane w podczerwieni są w ogólności niepowtarzalne ze względu na ich emisję, która pochodzi nie jak zazwyczaj od otaczającego te obiekty gorącego pyłu, a raczej jest wynikiem procesów związanych z dżetami wyrzucanymi w przestrzeń kosmiczną przez blazary. Astronomowie wykorzystali w tym celu dane wielobarwne pochodzące z przeglądu WISE (przegląd nieba w podczerwieni) w połączeniu z katalogami radioźródeł. Umożliwiło to identyfikację najbardziej obiecujących kandydatów na źródła promieniowania gamma w przeglądzie Fermi, a przez ostatnie kilka lat obiekty te wykrywano ze wskaźnikiem sukcesu (potwierdzenie blazarów) wynoszącym blisko 90%.
Ten sam zespół astronomów rozszerzył teraz swoje oryginalne prace z 2014 roku, wykorzystując wszystkie najnowsze dane zebrane przez Fermiego i nowy algorytm do analizy danych WISE, i opracował dwa nowe katalogi kandydatów na blazary, zawierające łącznie 15 120 obiektów. Nowe prace umożliwią o wiele bardziej szczegółowe analizy blazarów w emitujących promieniowanie gamma, a także innych rodzajów blazarów. Wiemy, że niebo w promieniach gamma odzwierciedla wiele innych ekstremalnych procesów fizycznych, np. możliwą w niektórych scenariuszach anihilację ciemnej materii, a nowe katalogi umożliwią o wiele pełniejsze badanie nad dominującym uczestnikiem Wszechświata w promieniach gamma: blazarami.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
.jpg)
