Wczesna protogwiazda już ma wypaczony dysk
Korzystając z obserwacji wykonanych przez ALMA badacze po raz pierwszy zaobserwowali wypaczony dysk wokół niemowlęcej protogwiazdy, która uformowała się zaledwie kilkadziesiąt tysięcy lat temu. Oznacza to, że niedopasowanie orbit planet w wielu układach planetarnych – także w naszym własnym – może być spowodowane zniekształceniami dysku protoplanetarnego na wczesnym etapie jego istnienia.
Planety w Układzie Słonecznym krążą wokół Słońca w płaszczyznach, które są co najwyżej 7 stopni przesunięte względem równika samego Słońca. Od pewnego czasu wiadomo, że wiele układów pozasłonecznych ma planety, które nie są ustawione w jednej płaszczyźnie gwiazdy. Jednym z wyjaśnień jest to, że niektóre planety mogły zostać dotknięte przez kolizje z innymi obiektami w układzie lub przez gwiazdy przechodzące przez system, które wyrzucały je z ich pierwotnej płaszczyzny orbitalnej.
Jednak nadal istniała możliwość, że formowanie się planet poza normalną płaszczyzną było w rzeczywistości spowodowane wypaczeniem obłoku gwiazdotwórczego, z którego narodziły się planety. Ostatnio obrazy rotujących dysków protoplanetarnych, w których formują się planety wokół gwiazd, faktycznie pokazały takie wypaczenia. Ale wciąż nie było jasne, jak wcześnie to nastąpiło.
W najnowszych badaniach, których wyniki opublikowano w Nature, grupa z RIKEN Cluster for Pioneering Research (CPR) oraz Chiba University w Japonii odkryła, że L1527, dziecięca protogwiazda wciąż osadzona w obłoku, posiada dysk, który ma dwie części – wewnętrzną, rotującą w jednej płaszczyźnie, i zewnętrzną w innej płaszczyźnie. Dysk jest bardzo młody i wciąż rośnie. L1527, która znajduje się w odległości około 450 lat świetlnych w Obłoku Molekularnym Taurusa, jest dobrym obiektem do badań, ponieważ ma dysk, który jest zwrócony do nas prawie krawędzią.
Pozostaje pytanie, co spowodowało wypaczenie dysku? Nami Sakai, kierownik grupy badawczej, sugeruje dwa sensowne wyjaśnienia. Jedna z możliwości jest taka, że nierówności w przepływie gazu i pyłu w obłokach protogwiazdowych nadal pozostają zachowane i objawiają się jako wypaczony dysk. Druga możliwość jest taka, że pole magnetyczne protogwiazdy znajduje się w innej płaszczyźnie, niż płaszczyzna rotacji dysku, a wewnętrzny dysk jest wciągany w inną płaszczyznę od reszty dysku przez pole magnetyczne. Naukowcy planują dalsze badania w celu ustalenia, które zjawisko jest odpowiedzialne za wypaczenie dysku.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
.jpg)
