Zaćmienie w promieniach X

Roentgenowski teleskop Chandra oraz XMM Newton zaobserwowały pierwsze, jak dotąd zanotowane zaćmienie gwiazdy przez planetę, widziane w promieniach Roentgena. Gwiazda systemu HD 189733 została odkryta 20 lat temu. Znajduje się w odległości 63 lat świetlnych od Słońca.

Do tej pory obserwowano tysiące tranzytów plant, ale tylko w świetle widzialnym. Zdjęcia są o tyle ważne, że dostarczą nowych informacji dotyczących egzoplanet.

HD 189733b jest gorąca jak Jowisz, co oznacza, że jest również jego rozmiarów, ale krąży po znacznie bliższej orbicie, niż nasz gazowy olbrzym. Znajduje się ponad 30 razy bliżej swojej gwiazdy niż Ziemia przy Słońcu, okrążając ją w czasie 2,2 dnia. Jest najlepszym celem dla astronomów by dowiedzieć się więcej o naturze egzoplanet oraz ich atmosferze. Teleskop Keplera obserwował planetę w świetle widzialnym, Kosmiczny Teleskop Hubble’a pokazał, że ma ona niebieski kolor. Badanie zdjęć z Cahndra i XMM Newton pozwolą określić wielkość atmosfery planety.

Atmosfera planety jest badana od dekady i z obserwacji wynika, że traci ona od 100 do 600 mln. kg swojej  masy na sekundę. Wydaje się, że przerzedza się od 25 do 65% szybciej, niż gdyby była mniejsza. Rozwlekła atmosfera HD 189733b powoduje, że jest ona większym celem dla promieniowania wysokoenergetycznego ze swojej gwiazdy, co powoduje większe jej parowanie.

Gwiazda HD 189733 ma również czerwonego towarzysza, odkrytego przy użyciu właśnie teleskopu Chandra. Gwiazda, jakby powstała w tym samym czasie, ale gwiazda główna jest 3-3,5 miliona lat młodsza od swojego towarzysza, ponieważ rotuje szybciej oraz wykazuje wyższy poziom aktywności magnetycznej i jest ponad trzydziestokrotnie jaśniejsza w promieniach X niż gwiazda główna. Jest możliwe, że ta gorąca planeta jest utrzymywana przez rotację i wysoką aktywność gwiazdy oraz jej sił pływowych. Pozwala to sądzić, że jest ona młodsza, niż by się wydawało.

Źródło:
NASA